MISING RÉNGAM-KÉ LÉDU-MOKUTSUNANÉ BÉLAMÉKKÉ
Kiron Kr. Bori
Lakhimpur
Se:kom Ta:to émpé? Appíngkéi sogmur-dumpu mindag. Se:komar níkkandanna aimang émla luyen! Ngoluk appíngkoloi ke:kam kadung. Bé:mo:suma:néi, bé:paksuma:n? Ma-béngkin-suma:du:n? Asin-asinsok aídém aipé tausupé idung. Ainéko modung/gerdung émdaggom oddung aima:nédé:sin ajon-jontélma:danémpé ka:dung. Mising réngamsé:gom lekekémpé lédu-mokutsutína, ngetkutsuna, ngétung-ngébogna dung émna ammem lukosukanma:nga:bo. Aipéi gaipé/bottépé poné-kinné mé:jo:né Mising-ké:sin su:pag lenpomkangkubo. Mising gomug-sé:gom duwantokuma:bo, Agompé (Bhakha-pé) inangkuna pogolo poyir-adyir-sunangkangkubo. Émdaggom asinsé mé:tínsuna:dopé appí:pé aidung émna mé:yin-sunangarma:da.
Ka:mi-ka:mi:namé Misingé:sin Mising abíkki adnam potiném solíksuna, asin tolíksuna mana, réna ponamém ídílo:sin kangkíma, ní:jem-ní:pe:na:pag luyadna kolíkpé idag. Édémsin bomge:kuna pokumang. Pomangaigom léduké sí:sangéi poyepé mé:na mosí:na mémang. Kéba:lo ménggésunam midumé émna podopé émmumpé biyegom okumlo mosí:na mékunam ka:pa:ma. Potindém bí pokuma:pé ajjouné kokangém so:man-momanmona pedmíg-petsígmonamém ka:pa:yekum asiné:sin bedmígdag. Lékosin potindém poka:na ka:ma:pé anu-anupé ko:kangém bilígna pedmígmonam ka:yem lupénampé idag . “Akílígbínné, bédu-gasor géma:né modumdo gasor-gayin nínédém kapipén?” Ngoluk adín-amírlo ke:kam kadu:da. Mising Abíksim Misingé poma:mílo, Mipagé pobima. Abíksém takam Mising réngamé asin oné kama:mílo abíksé sékké lottalo turna du:yen? Abíksém adné-poné yogmílo Abíksé kapé parí-rí:yen? Abíksé parí-rí:ma:molo nok aíké agomki, aíké abíkki kapé mo:pí:so kangkinkosuna réngamé turna:yen?
Édé moyimang kídí:dém lo:dísém Mising réngam ara:lo yaloko ka:pa:dag émna amme lugé-gédung sémpé – Rígbosé:gom Misingké airu:pé ainé dírbíkoai! Ka:mi-ka:mi:namé Misingé édílo:sin yapkurké/péréké yabgodém aipé moyinna mokapsunam ka:pa:toma. Dolakorung takkapsupé idag. Misingé okum gi:sang rígboko-bolígyemílo, okumdém mopirpo:ma:pé tí:rasupo:dag émna apo:démdan tí:po:dag, í:r-pongkírnam légangé akke mayikkosin manlígdag, í:rna dagdodém ager-gerpé du:pagdag. Kanggadém kapéi-kapéi bare:dém takkabdaggom, yapkurbém bedné ti:ng-dola takappo:na okum éra:dém gi:salígna saki:dém ba:po:pé idag. Ko:ba/Bangkogdém pamongkuma:na ki:pardém pérgablíkpo:na sanggapsuna gísa:po:pé idag, yumdéng-gédokuwém kappintém, mí:dumtém(Mudatém) kappí:nangkuma:na tase-a:mkong agagékké tíkapkupo:pé idag, éradé moyinsumongkuma:na dítag-tagnyiko édémpéi du:na édémí:péi okumdém du:penlíkkupénampé idakku. Aropésin ka:namé Mising réngamsé anu okum gi:sa:né takamdéi yapkurké yabgodém dola manggom aku ti:ng attungkopag takkapsuna du:po:nam ka:pa:dag. Kanggaté aigamdaggom yapkurdé:dan aginsim bedjerdag.
Ka:mina ka:yemílo édésin Mising dírbíkoi émna:pag mé:pé idung. Agerdé okumdém mopirpénamdéai, agerdé batkangku tí:man-domanna so:mannamdé. Okolom ngoluk ménggabna gerpénamdéa:n? Édém síggabma:namdé mé:pénampé idung. Ngolu asin méngkinsuna ager gerbomma:mílo lédu-mokutsutín du:típa:ye. Turdaksoi dakorém korngabna:ma:ye, agerém gerpídna:ma:ye. Aidaga:gom dírbísém turmona:ma:ye. Dépina kané asagé murkong dorna(Hajira) ager germopé idakku, Misingké Rígbo dírbísé yoga:dungku.
Silo-mélo aíké opín pu:po-jarponam légangé takam opín lokké opín kébangé lendung. Odo:sin po:péké atí-atí kébang-kídíngí:ké imur-mé:murí:émpé imur-iyangé du:nam ka:pa:dung. Ake opín kébangé ainé runggo-tarungémsin ru:lentung. Édébulu murkong urkumsuna mége:na, opíndok aipé poné/pojo:né ko:kangém ponam légangé murkong bidumsunam, ope:ké kigo-ramgolo ka:dum-gídumsunam, opín onjal-jalnam odokké do:pín atí-atí la:lennam ager tarungémbulu ru:lendung. Émdaggom gerpénamdolo mé:ya:ma:pé gerpéma:namdo mé:ya:nam mé:loddé Mising réngamlo yogma:da. Édé kébang-kídí:dok ngoluk mé:ya:pénamdé kéba:do:pé mo:té: lu:jar lokké gíné minom-milíg kídíngém dungko, yupko, doko-tíngko, yumrang gíko moségbinam, kéba:do ségri:pé tarung runggidbona ru:sékpénamdé, ru:ségdém ardapé ager-gerbompénamdé, odokké kéba:do gíné takamé kébang ba:sa:dokké ba:subdo:pé du:na-dagna do:ying kíkannamém asin tolígna tatpénamdé.
Édé atí-atí kébang, opín kébango:kídí:do:sinda ka:pa:dung minomém dungko-yupkoko mosí:bima:pé kébang-bangko okumdém (Pendeldém) bojeko murkong yarna modag, minom-milígé ngétung-ngébogna dungko-yupko légangé hutel mago:na dungkupé idag. Kéba:do ainé do:ying kínamém réngamé tanní:mang, édé yaméng Toraboti Bori, yaméng Torulota Bori-bulu ni:tom tombiyemílo gíríng émna yatkumsudanna so:líg-sanga:suna í:r-pongkírna tadge:na lutérdanmíloi gíríng-gíríngaina anying ka:pa:pé soki-tedgéng gétab-gérabdanna gípagamdakku. Lédudém kéba:do daksa:na luné takamé rongngam-pésampé éngngarang dunggé:dém (Soki:dém) ka:na-ka:na agomdém lupénampé inamdém anyi:sudaggom Mising opínsé mépagna:ma:da. Édégom Mising réngamké dírbí kísa:pé idung. Kai réngama Misingéi kédaggom aima:né dírbídém mége:na, ainédém aidopé dírbísém bomsunai.
Botténé do:yingkoda kadung, “Monba:né aki:yé:mín jo:yéné, kínggí:pé, aki:bí:pé dobitei” émna minomém apindém bibarna bina:namsém, dongabma:mílo í:ki-porogé doye, émna dona:ma:pé binamsém, minomko gía:mílo adín-ongoki apongko aki: bí:dopé bibegma:mílo asin mé:dírnamko du:namsémsin Misingké ainé mé:yumsupénam dírbíé émna mé:namsé aidung émgu:ma.
Uyu-utpongko, dodgangko modagdo donamdémyang-dongo:dém alíko/abako yarpagdopé ordag-bidag, édé yarnam apin-oyi:dém gíné tani:kídí:dok ríangkoda mídum-minomém domo-tímona:daga:da. Apong-démgom réngamo:lo ornamdé pí:ma:na, po:líg-ponga:suna, kolíg-koa:suna, tíngír-suma:takam tí:namdé, tingge:na lumur-luya:suna urradnamdé, uyu moné íradé yampo minom légang mésí:na ménam yegdín-yektagdém po:pag/doppagbinamdé Misingké ainé dírbíko émna mé:sunamdémsin aidung émgu:suma:dung. Oruna:sol mo:dum-to pagbo gína moré-mopésuna pa:nam murkongo:démsin jins longpen-junta géna ginangkuna Abu-Ané, Ato-Ayo dodga:dém amme pagdag émna lukosunam légangé eyeg dornyi-dorumko rélígna annabbo, attayyo dodging puna, makkunang pupa:suge:kuna, turdag takam:sém ami-pagbopé du:bekkunamdémyang, aíké pagnango:namdém asin tolígna kangkanpé punamdé aiya:dag. Sita-taye ekolo siké-silé-bí budjer sí:minsuna edodém siké-silé-bí budjer betkena sikunamdé ainé agomé émna mé:sunamdé mé:muré. Réngam ara:sok ajjo-ajjouné imur-iya:sém, mé:mur-mé:ya:sém moyinsudí gíbatka:bo. Uyu-utpong-daggom lédu-mokutsunané bélamdém mépagna moyin-geryinsumílo aiye émna mé:pé idung. Amiké yelam(Dhormong) lammínna, amiké ilodém imínna lédu-mokutsunané bélamém-lamdung émpé idung.
Odokké okumlok apo:dé tí:tí:sumang, tini-ali, lamté ru:yik konam apong réna tí:pérung inamdé:sin mépagna:ma:nam dírbípé idung. Boma:dakku abarko bipagdag barnyiko. Misingé ídílo méngkinsuyen? Arígdém idagdo aipéi angkir títsuna idaggom, kama:dolo rouwém doge:na yummém gabna du:daggom, dobego:na dodokudém édém mé:pangkuma, mitpanéidaggom ru:na, mésí:na dokinkuma. Pinkang-apin donam légangé adbar-adyardé yogma:da.
Silo-mélok longéso:sin Mising do:lung ara:lok pobug pogolo ngoluk Mising ommangém ohomiyangém naréné lugod gomug (Huddho ussaron) lok aipé lukinmang émna lukiní:ma:namdém lumurna “balne? Kalane? Janggoi, kanggoi émna luka:nam kísa:pé mipag poyirné kídíngé ko:kangém luyirna poyirna du:da. Ngoluk ommangém pho, bho, tho, dho, émna lukinmanggom lukinmopé émna mé:na mipag poyirné kídíngé poyirma, luyirma. Ngoluk lukamí:pé pho-démgom po-émna, hat-démgom sa:t-émna:pag poyirdag. Édém pogodok ko:kangém arodém aipé poyir-luyirmodopé pogodok ko:kang ané-abu odokké do:lung réngamé édém kanggab-tadgabna lugabnam kama:dung. Dépina angu kébang lo:bulu Mising ommangé gomugdém (Ussarondém) lumursuyemílo bulu luka-yirka:lígna du:namdém daktummínsupénamé. Misingé édémpé luddoibo émna mé:yumsunamdé aima:dung. Pogodok ko:kang ané-abu kídíngé mipag poyinédag angu midumdag édémpé luka:nampé lumurna lumanpésin lumopé lagima:ye. Édém morídmínsuna luloddém-lugabdém, mipag agomdag, inglis agomdag naré:né lugod gomug (Huddho ussaron)dém ommangém luyirmonamdé, luyirsumonamdé:pag ainé agomé. “Lumurna luyirsunam-démyang, kinmurna agomdém kinnamdémyang, kinma:pé du:namdéi ayya:dag.” Édém ngolu kinsunamdé aido.
Mising abíksém turmonam légangé migom lamtélo du:né ngasotsém Takam Mising Kébang-kídíngé gergodlok gerdunggom, gerpítkandopé gerdung émdanna:sin asinsé mé:tín-sunangarma:da. Mising réngamlok atí-atí kéba:lo, okumlo takamé Mipakpé Agom luma:pé Mising Agomo:pé luposunamém ipa:ru:ye émna takamé asin dígma:mílo Mising gomugémyang Mipag, Inglis gomukki “birth day”, “sa:lgira”, “ring ceremony” “souvenir” “good morning” émna luposunam abaya:yonna gídung. Kindaggom Mising gomug luma:dodém ake Mising gomugé yogdu:bo.
Mising gélod-bomlod Mibu Galug, Yakané géryog ege, Ri:bi-gasengém Misingé gégab-bomgapsuma:mílo amme gépag-bomna amiképé iyé kísa:dung. Odok légangé Boru opíné kapé buluké génam Dokhonangém pogolo:sin “Uniform”pé gédagji, édémpé ngoluk Misingké:sin Ri:bi-Gaséng-sém pogolo pona du:né ko-ko:néngém “Uniform”pé kangkano:pé gémomílo aiye émna ngok asin mé:lotko kadung. Déma:mílo Ali A:ye Léga:lo:sin Mising ommangé ami mo:dumlok bédu-gasor génam-sé:sin aíké Dírbísém lédu-mokutsumonam bélamko émna mé:pé idung.
Pogo potinlo “Gahori kosai” émna Mising opínsém ludagdo:sin akke Mising réngamé:sin asin díga:manam ka:pa:dung. Yirna lusudung “Lugabí:dung. Misingé éyegma:mílo turna:ma, eyegé Misingma:mílo turna:ma” émna mé:yum, luyumsuna luse-sené:sin Mising réngam ara:lo kadu:da. Dépina mé:dung Misingé a:ng-asinlo jínga:na méngkinsuma:do takamé, mé:mur-germurém ménggab kanggabna gerya-paya:suna, mimag-magnané a:ng-a:pug ka:ma:do takamém ngasodé ngolum ajon-jontélma:ye. Takam réngamé, Ba:né Kébangé, MAK, MBAK, TMPK, TMMK, TMDK, TMMK, TMAPK, Opín Kébang takamé lékopé ju:ríg-rígna mimag-magma:mílo, ainé bélamém lamlenma:mílo, ngoluk ngasotsém mopítsuna:ma:ye. Misingé lédu-mokutsutína du:yeda.
“Méngkinsumílo:pag asin naré:ye.
Asiné naré:mílo ageré naré:ye.
Ageré naré:mílo réngamé naré:ye.
Réngamé naré:mílo bélamém lambomna:ye.
Bélamém lambommílo ngasodé yogye.”
No comments:
Post a Comment