MISINGKÉ RU:TUM GÍ:DÍ SÍ:PÍ ALI-A:YÉ LÍGANG - Doksiri

শেহতীয়া লেখা

Post Top Ad

Responsive Ads Here

Thursday, February 3, 2022

MISINGKÉ RU:TUM GÍ:DÍ SÍ:PÍ ALI-A:YÉ LÍGANG

 

MISINGKÉ RU:TUM GÍ:DÍ SÍ:PÍ

ALI-A:YÉ LÍGANG


Juwel Pe:gu

9954728268



      Bhart mo:rumlok sangga atakké dírbíki rémkula rémsí:né ami ope:déi Misingé. Ali-A:yé Líga:dé Mising opínké ru:tum gí:dí sí:píé. Sém andéngoupé ‘Lígang’ émna:sin ludag. Ohomiya:lok Bohag Bihu démpé sé Mising képé ménggé-mé:tinsunamé. Misingké abako ili-ikam, gí:dí í:rdí ibomnammé du:daggom aríg inam síkkanna ibomnam gí:dí Lígangémpé angukídí:dém Misi:lok appíng ope:-olungé lo:dí dítaglo akam adílo lérékpé moírnammém ka:pa:ma. Édémpila sém Misingké réngam írga:pagmoya:né gí:dí sí:pí émna lutomna lula:dag.

      Arígdéi Mising réngamké turra du:nané ru:tum turtinai, édémí:pé su:paksin turra dung. Ayí:so:pé togyima:dapéboi Misingkídíngé ope: jarnané topí:ma:dodokkébo aríg inam légangé yumrang pabínna, rombínna, sí:lung nu:la idungai. Édémpé inamdém ‘pakar panam’ émdo. Édémpé pabín-mobínnam amo:lo tungkíd-kuyapki among dubur-tagburra ‘jhum’ ikamki aríg ilam ila turra turyarra gídung. Édé pakar pala, sí:lu nu:la ilígnam arígdok aí kané dogang pa:nam mé:tomla lo:dí dítagém ‘Ali-a:yé lígang’ aríg kétinné gí:dí sí:pí moírnam ilamé lennyarkang. ‘Ali:’dé léppírlok lenné aíné, ‘A:yé’dé amíng aglé:lok lenné odokké ‘Lígang’dé pillíg-lélígnam irobé. Lujubla luyém aríglok ali-a:yé, amni-péli líggodnam gí:dí sí:píé. Pillíg-lelígnam a:m-amro, pétu-pe:red, amli-ngeli édé amni:kídí:dé néi-néngan ngansa:la aiyo:pé aíla apíddopé ménggé-mé:tomla “Se:di-mé:lo, Do:nyi-po:lo, Karsíng-kartang, Ki:né-na:né, Ko:jé-yanggo, Rugjir-me:rang, Pétta-pédyíng, Gu:mín-so:yín” édé ru:len-pílenné takamdok amino ui tosagla kumkansudo.

      Lukanko Ali-a:yé lígangém lekkem angu angu mo:taglok Misingé mo:tag-mo:lung éla: aríg irob ipo-ian idí ka:la Ginmur-Kombong po:lo ara:lo ngedyi-ngetsa:la idungai. Émpige:la Mising réngamké akupagya:né abu kísané kébang Mising Ba:né Kébangké igurki 1956 dítagdokké Ginmur po:lodok a:pongarné Ainé-Lígang longédo takam Mising mo:taglo lérékpé líggod-líga:nam ru:ségém ru:lento. Lédupé Ohom migurlokkésin édé longédém du:téngo:lok bondho (holiday) pé lukanto.

      Lígang gí:dí í:r a:ma:do longo-longkéng po:pélokkébo laginam ongo-adin, yumrang oyíng-oge, bangkí bangkí ali, talíng-kamro ékkam kídí:dém makumsudag. Misingké édémpé makumsula a:sanna lé:nam ongodém ‘ngosan’ odokké adindém ‘dinsan’émna ludo. Po:pélo do:lung réngamé Jurki, I: épug, Gídíng-ponsa, arainé matsíg bomna lérékpé ongo makolo odokké símín makolo gínam ilodé kadungai. Lígang a:ma:dapé inam édé ongo manamdém ‘Géta gínam’ odokké símín mala ‘Apta gínam’dém ‘ki:rug’ éla: gíngabnamdém ‘rugbad’ émna ludo. Silo mélo ongo makolo gínamdok ilodém idogom símín apta gíkolo gínamé ka:tokuma:bo. Mo:lung éla: du:téngé po:pékémpé du:po-dungan kuma:nam, sí:lung-yumrang kakuma:nam odokké migurlok sí:lu-yumrang mosí:nam ilod-ru:lodé odok ru:tum lugé:pé idung. Lupé luyém Lígang longkon pínga:mílo gí:dí í:rdílok laginam attar kídí:dé píngkumamsudagbo.

Sé Líga:sok léga:pé appíng ope:-olung Misingké aipé mé:bomsunamdé sémmí:pila lenkang— po:pé a:né kéré:lo sí:lung nu:la inam arígém pu:mué pu:yudnam éla: sibe-situm, sité, tapum-tari édébulu dosan-mu:sanna mopidla ila gídung. Édé ngasotkídí:dokké motursunam légangé anu dítaglok anggoddo (Ginmur po:lodém Misingé anu dítaglok anggodé émna ménggéla gídung) anu a:m-amli pidgodma:dapé Kiné na:ném kumgésupé sé Lígang gí:dísok moírnammé lenkang. Odok lédu lédulo Líga:sé Misi:lok ru:tum gí:dí sí:pípé batpagla réngamséméi rémsí:la rémjarmoto.

      Lígang longédo ukumdok ru:tum tani:dé rokompé ursu-lasugla tungkíd-kuyab, matsíg bomna ali-amni jo:bomna arígdo:p gípí:dag. Po:pébo dubur-tagburra lé:nam aríg among atagdo ali-amni:kídí:dém lelíg-pidlígla gídakku. Édéméi ‘líggod-lígang’ émna ludo. Amni:kídí:dém legod-pidgodnamdok anguru:né ikamko kadung. Dubur-tagburra lé:nam among atagdok su:kkolo kuyapki aiyo:pé tagmígge:la Do:nyi Po:lomé lutomna sémpé ludag— “Akosinnangka….. Ané Do:nyi no tadlangka, Abu Po:lo no tadlangka, Se:di-mé:lo, Karsíng-kartang nolu tadlangka, Ta:to-ya:yo nolu, Gu:mín-so:yín, Siné-mo:bo nolu tadlangka odok lédulo Rugjir-me:rang, Pédyí-péttang nolusin tadlangka— A:m aríksém aimoteika, kogo-mago:ném, opan-ki:paném bisupé odokpakké Kíntí: lí:ní mégom bisupé” émna kamro-talíng ékkamki kadladma:nam po:ro apong pílígla, petom-peki:la amniyém aog aokpé pidlígdo. Odokké pidlíkko atagém agyedla rísonkídí:do pi:ro ni:pirém níglíg-pirrígla pi:ro jarpé jarka:langka émna lutom-luki:do. Pi:ro amíngém Mising réngamé sa:nam-jarnam, bínam-badnamlok lé:moé émna ménggésula bangkí bangkí ui ili-ikam agerro lígnamém ka:pa:dag. Émpige:la su addé anu-angula gíkunammé aríglok inam Lígang líggoddok édé ili-ikamdém kumtégo:pé inamém mége:la do:lung réngamé lérékpé murong lottalo moírnammém irobdungku. Aríglok ili-ikamém ingabge:la ru:tum tani:dé ukumpé gíladlangkula do:lu:dok ako-annyiko abí:né midumém gokkumsula méram su:k appi:do katpo:nam po:ro apong pílígla Ta:to-ya:yo, Gu:mín-so:yín, Siné-mo:bo aminém kumpa:-lutomla buluk otén-ommangém, ope:-olungém, ukum-érang appíngém gíkam-gerkamém asé:la du:mola, lédu-lamkupé sémmí:pé urom apin bila du:la:dopé kumpa:sudag. Silo-mélo luyém ‘keboliya’ émnam bíbí lílíné yélam ikamé a:bí a:líla abaya:ngéi ukum ukumlo loun (saki) émsin romdag. Édémpéi ukumdo Líga:lok igur ili-ikamém ingabdag lédupé goglígnam minom lédulo Lígang moírlok donam-tí:nam irobdag. Émpé gíné yumédo:bo manggom rokomdo ra:la lé:nam ‘purang apin, ongo-adin, apong’ odokké take:-ngosan yonnam ‘ke:san’ édébulu lukanpénam donamé. Akon-asag mo:taglo bangkí bangkí ra:nam ali émsin donampé idag. Édé migom kísapé do:nam-tí:nam ikamdokkésin lukéngé kadung. A:péné dítakkídí:do:sin dosi dogangki bi:ponmola sémmí:pé dopa:-tí:pa:la du:la:dopé mé:tomlígla édé donam doloddok ilodé. Do:lu:lok ame ame:né ko:kang kídíngésin mé:poki í:rra ukum ukumlo purang apin kogo:-dogo:la ‘sémmí:pé dopa:-tí:pa:la dungka:langka’ émna ré:badlígdag.

      Yumdéng a:bomdanmíloi do:lung mímbír-ya:me opeyé kangírdopé opín gélod-bomlodém géru:sula Lígang so:man léga:pé moru:sudag. Mímbír kídíngé mosang ege éla: ri:bi-gaséng odokké ege-gasor talé:lo gero manggom délu pe:reém kegréksudag. Lukanko, mímbíré ígíng kegréksula odokké mimé-né:ngé angkéng kegréksula édé kegrégdém gédag. Odokké ya:me kídíngé amírro Mising galug éla: gonro, ígí:lo yambo dumér, mittuglo lé:ti dumér-mérpungém pagyetsudag. Lígang so:manlok kangírpagya:nédé ‘gumrag so:man’ so:namdé. Mímbír-ya:meém mége:la:sin odo so:mando ukum érang yaméng, ajjou ajjouné ko-ko:néng, miné-míjíng appíngé so:mínna:dag. Gumrag so:mandok so:lod kídaré Misingké lo:dí gerdílok réngam moimang— Apta gínam, ollung ko:nam, ege sumnam, aríg inam-mosí:nam, édé turra du:nam lédulo até:né bangkí bangkí so:lodém ige:la:sin mo:do ayirro inam abarungko yírman-so:manlok moimangém léngkandag. Édé so:mando mímbír-ya:meyé lérékpé dagyarra-dagyedla so:dag. Dumdum bé:lod bé:lodlo ígíngé gérra, alagé arra amíré kangírdag, aríglok jaré-jarkurra du:né a:marémpé songé-songkurra du:dopé ka:dag. Dumdum-tapu:lok bé:ropki mo:pí a:pé írsa:la amongé morsa:dopé imodag. Mumné mukkangém larmopé mando Lé:nongém. Mumné mukkangé mumsarra mo:pí amírro pédongé punjer-ojerra mo:písém jarsi-jaryomna, gesi-geyom moyépé émna. Misingké sé gumrag so:mandé yélam ili-ikamlo a:té:né ménggé-mé:tiné. Lígang longédo Marbang manma:mílo mo:pílo:pé pédongé oledma émna ludung. Odokkésin asin réngugdopé gumrag so:ma:mílosin ali-amni:lokké ai-kangkanpé nginsa:ma:nam éla: ali-a:m aínam, bínam-badnamé aipé lemma émna Misingké o:rí:pé mé:namko kadung.

      Leke to:dílo Lígang gí:dí sí:pílok so:man-momané longolo:pé idungai. Abaya:ng do:lu:loi rígdum lokké ríkko:lo:pé takam éra:loi somannam ikamé kadungai. Su ager mo:mang to:díso ake mo:taglo andé:monamémsin ka:pa:dung. Ukum érang né:ng-ommangésin Purang, Adin, Apong lédulo líkténg kannam attar títom-tísagla ayang-aséngém kodag. Gumrag opeésin akodokké abarungko idopé odokké ukum éra:dok appíngké ésang-édu:la, aila du:nam léga:pé aséng lutom-luki:bila mé:po-ménganna attar kídí:dém toríksudag. Do:lu:dok ukum ukumlo gumrag so:mannam ingabla pangkumsunam dopé-tí:pénam attar éla: kumnané murkong mokumsunamki do:lung murongdo Dopan-tí:pan dodakku. Mising do:lung réngamé moírdo ake longé kídí:do yodnamém ila du:dag. Édé longé kídí:do yoktung-kuyab gakpa:ma odokké ba:nam-bajinam attarémsin dopa:ma. Ékíma:mílo ilígnam arígé amsandag émna Misingké mé:namko kadung. Longodo Lígang líggodlo lelíg-pidlígnam ali-amni:kídaré nginlendag, édé longédo ménggésunam ui ru:tummé mé:pang-kumtomla méramdo katpo:nam po:ro apong pílígla pílen-yodlen agerki Líga:lok takam motumla ménamém mosarlígdoku. Odok longkondokkéi appíng mo:taglok Misingé mé:po-ménganki aríg-atí agerro geryardakku.

Aríg inam kétinsula lenné do:lu:lok Ali-ayé lígangé silo to:dí angula gíbomna gínamé aí aíké mo:taglok moírko lottalo:la lu:jarlok réngam gíkumsuko kumda: lottalo:sin moírra írga:pé ba:namém irobdungku. Su ginmur po:lolo lo:nyi-loumné ru:ta ager tarungki Mising du:téng mo:tag mo:taglo í:r pongkírpé lígang moírnammém ka:pa:dung. Ru:ta ager taru:lo Taku: ku:bad (Lígang-líggodnam ikan), bangkí bangkí So:nam-monam-mannam ikí-iyar, Lupo-lujar, ménggénam midum minomém goglígla Ba:sar kébang ba:nam, mé:bomsunam mo:puném goglígla dírbí yumé inam édémbulum idopé ka:pa:dag. Do:lung lottalokké lu:jalrok í:r-pongkírpé monam dírbí kumda: lottalo:pé Lígangé pínga:pagnaméi gélod-bomlod éla: so:nam-monam-mannamlo anu adílok arkanlokké bíbí-lílíné léngkanlo:pé lenrobsa:dung. Émpidaggom aíké agin alamé su:sin lounna dung.

Lutérdo sém lula:dag— Ali-A;yé Líga:do okodé kama:ji Mising réngamlo:sin kama. Ali-A;yé Líga:do okodé du:ji Mising réngamlo:sin dung.


No comments:

Post a Comment

Post Bottom Ad

Responsive Ads Here

Pages