MISING DU:LUNG KIN-GO

(মিচিং গাঁৱৰ শিক্ষা)

Mg. Bhobo Dole:

   

     Mé:tinsunam kin-go migang "polto"ké lukampé Mé:po-mé:dír kinnané bélamdé kin-go. Kin-go angkiné, angkiné kínggíngé -Sokretis ,Monirki Rusu ké lukampé-ko:kang asin ara:bok du:né kínggíng lo:dípé odokké pangkam pa:namdéi kin-go. 

Mo:píso kin-go kinman turnam-du:nam tírdído kémon mukkangé yingkomdo. Kin-go píwangé oko réngamlo kama:yeji édé réngamdé ru:rup-gé:rubla jarsang-unsang la:mapé ido émna kinné pa:né takamé lunamko dung.Réngamdé éddíko kin-go kinné lenyji éddíko ruwad-loladné lambédok réngamdém gíbodo émna lula:do.Migomé Orbo sikka, Somogro sikha  asonikokki appíng ommangé kin-go kinmonam léga:pé turdí 14 dítagdo:pé aré la:ma:pé porainam ager idung. Pogo potin, génam(unifrom)bohi atíém migomé bidung.Pogodo longé kídí:so pain émsin bidung.So ara:so:sin ngoluk lédumokutsuné réngamsé ommangém porailí:mam ma:nyingko ma:la du:ném ka:pa:dung.Porila okkom pa:don émnésin dung.Oddung Kin-go kinnam léga:pé silíg-si:ala porinam ager gerra dung. Kin-go kinné réngamlok tani:é silo po:loto aríg ipé mé:dolo ngolu  ngoluk do:lung ara:lok pobug pogolo kin-go kapé go:sa:dun? Kai kangkílai ! 

(1) DO:LUNG POBUG POGO(গাঁৱৰ  প্ৰাথমিক বিদ্যালয়ৰ পয়ালগা অৱস্থা) 

    Assam sok 26000  hejar do:lung pobug pogoém kanggo:la ka:mílo aimangarpé dungkéng du:né pogodé (Appíngém luma) Mising do:lung pobug pogo kídí:dé émna ammem tadmanggom lula:dag.Dugyonna do:lung lambé gímílo okodokké lambé konjog-konrogyeji édéi ngoluk Mising do:lung émna kinnadag. Édémí:pé Pédong oyem do:dí díné,Bare oyag-osagné, yabgo -yabru ka:man pogo kídí:dé ngoluk do:lung pogoé. Soi, gure:, soben so:manko ukumdé ngoluk do:lung pogoé. 

Lambé-pédung du:la appun  arí kama:né pogodé ngoluk do:lung pogoé.Pédong bírduglo samtag gémangko gíangkodgíangkodé ngok do:lung pogoé. 

      Ko:kangém ané-abu kídíngé naré:-napí:pé mélígmangko pogodo ngoluk ommangé kin-go kinkapé  gído. Tetko-dungko kamangko, TLM , Pí:namko poyirné(teacher), Yesi-taye gíko,Naré:n (filtor)asi ,MDM aipé bimangko,Yari: yarmanko  kamangko, Pedyetsunam kamangko pogodé ngoluk do:lung kin-go dungkéngdé. Asam sok Odiya:tokké Boroli:bo:pé Bornoi-Obonori ke kon -kesakpé kanggo:yem édémpin pobug pogoé ngoluk Mising do:lung ara:lo dung.(Appí:dé:mang)MAC lokké mobinam ukum-boundary kídí:dé:sin ka:líg-kanggo kamang.Kangkan-ka:yumné dungkéng kadopé Mising do:lung takam pobug pogo mobimílo ko:kangé gílí:ye, porilí:ye.

(2)RÉNGAM KINSUMANAM- সমাজ সচেতন নোহোৱা) 

    Mo:rum pangkuma:dadok tani:émpé, lambé-pédung kama:dok tani: kísapé, pori-urin tani: kama:némpé su:paksin ngoluk do:lung arang tani:é ila dung.Aríg-ísíng ila dopa:tí:pamíloi aidag émnam mé:lod, ko:kangém poyirpé mé:manam,Ko:kang tatkolo gomkang -yekang kané bégman agom lunam, adí ménpíla porimopé émna mé:manam, laginam porinam  potin, pensil, kolom, bohi rébipé émna mé:manam asin génamko (appí:dé:mang, abayangé) a:ngko silo 25 dítakko poyirnépé ila do:lung ara:lo du:la:sin ka:pa:tomang.Odokésin ka:pamang pogoém kanggabdopé réngam ara:lokké tolígnam(SMC) tani: kídí:dok asin dígma:namko.Kébangko goggom gíma:nam,  Migomlokké binam murkongki kangkan-ka:yumpé pogo mosí:lí:manam, Dopag-doyag ge:la ikalag- iyalagla inam a:ng génam,Poyirné adílo gídon-gíman kanggabma:nam, Ko:kangém lutég adílo:pé(দিনপঞ্জি সময় মতে) poyirdon -poyirman kanggabma:nam , Ukum ager (Home work) gerdun -germa:n ka:ma:nam,Poyirnéké poyirnamdé éddíko arodang anka:la ka:ma:nam,Ko: ko:néngé lo:dípé pogo gíma:nam,Ané-abu kéba:lo(অভাৱঅভিভাৱক সভা) gílí:ma:nam,do:lung kébang, VDO ila pogolok atta:r momíg-mosígnam, so:bo-soben, eyeg rínnígnam asin génam ngoluk do:lung ara:lo ka:pa:dag.

        Édomang, yumé-ro:pé tíngge:doge:la I tíngírsula ommang porinam dungkéngko kamangko, Pori-uri:nané tabul-soki ,room bipé émna mé:nam asinko kama:nam, do:lung dukkumsula do:ying gompag pagnam dungkéngki ngolu sí:sang ommangém  aima:pé ingabdung. 

(2)RÉNGAM KINSUMANAM ADÍ(সমাজ সচেতন হোৱাৰ সময়) 

   Nolu appíngéi kindag-kin-goé réngamém angumonan mo:toré(Education is instrument of social change) réngamé méílo -germílo témpílo:sin ollung yuddag. 

   Gitadok lukampé-Turnamsé mimagé, momínsuto.Édémí:pé su:pakké adísé "Competition" to:díé. Compilation " kokki aipé ommangém poyirma:mílo nok ommang tani:pé badma:ye.Taworpé badye. Odo ngoluk Mising réngamsé otogla gíye. Édé agomdém ngoluk réngamsé kinsuma:da.Ngolu su:pag kinsuman adí a:dung.Bharot mo:rumsok lédumokutsiné réngam ara:lok ngoluk Mising tani:é ko:kangém  aimopémílo réngam kinsunam angko du:pé lagiye. Takam tani:é aíké ommangém aimonam léga:pé dukkamunsul poyirla du:doso ngolu yummotsula, mé:motsula, adí monyoksula du:namém ka:pa:dung.Aipé ommangém poyirmílo ngasod kamang. Tukunang pétogdaggom porinané bélamé lendag.

    Asam mimongsok lédumokutsuné opínlok ngoluk Mising réngamsé ako. Sé réngamsém kin-go bédangko kinmonam agerdém ngolu takamé gernyin pa:ye.Ommangko poyirpé aíésin kin-go kinpo:pé lagiye.Aíé kinma:pé ammem kapé poyiryen? Odokki aíé kin-go kinsunamdém ipé lagiye.Bíksu kinma:n kídíngé kin-go kinné ajonko jonna geryirpénam ager kídí:dém germílo ommangé kin-go ruwatko pa:nam bélamko lammo la:ye  émna mé:lado.

Geryirpénam ager kídí:dé(1) Olendanna ommangé anéké agomki lupo-tau irobye. Bí anéké agomki pinyo bursa:dopé agom gompag pagmopa:ye.Odok lédulo aso aso:pé angu agomémsin lukaipé lagiye. Mo:píso éddíko agom kadu:ji éddíko kinnamílo aipé aidag. Émnai aíké ané agomdém mépagla amik agomong lunamdé aimang. Amik agom kinma:nam dé:son aimang. Ngolu pobug pogolo Assamese agomlok ko:kangém kin-go kinmodung. Assamese agomlok lukaidolo bulu aiyoupé lukinmang. "Multi language" Lukan-Mising, Assamese odokké English language-pé lukai mílopag tatkindag.Odokki angu agomém aipé lusadla lukaipé lagiye. 

(2) Ngoluk do:lung dungko dakko aipé naré:mang.Kítígbo eyeg, soi, péjab rínnadag. Koktogdo porog tumdag.Kítígbém pétpu:sumang.Dungkan-dakkanma:pé du:dag.Piso kídíngé ré:kam bugla du:dag.

     Édémí:pé pobug pogolo gíné ommang kídíngém kangkan-kayumpé ursu-lasug moge:la tulang atí yonbila naré:n atta:r molígla pogolo mélígmang.Pogodo laginam bohi, pensil, kolom, raber atíém rebila mélígmang. Ngolu édé laginam atta:rou kídí:dém rébige:la pogolo gílíkpé lagidag. 

(3) Pogolokké gíladdokulo ayango:la gíríksukupé lagidag.Pagmílo donamouko rébila gíbokupé lagida. Poyirném lupasunam, kumpa:dunamko ikaipé lagidag.Édémpin ainé ilotko pa:mílo ro:-yampopé ko:kangé ka:yirsuye.Ukum gípí:bolangkula alé-alag urpusumoge:la dogo-tínggoko bipé lagidag.Asídouko lédupé yari: Yarman yarmana bím luposupé lagiye.Odokké potindo:pé tama:la moimang kídíngém ka:mopé lagidag.Odokké sém okko émdon? Odo í: lugbdung.Sém Mising -pé kopag, Mipag -pé কল, Ingraji-pé Banana émna lukaimílo agom aumko kinsa:ye.Misingodém kinmílo angu agom kinkukolo asítko ngasod- ngasod a:dakku.

(4)Ko:kangé abakosin poyirpé lagimang.kontég kontékgo:ko so:man manbola poyirpé lagidag. Atkaipé lagiye. Abíg kídí:dém kangkan-ka:yumpé adjo:mopé lagiru:ye odokké kangkinpé lagiye.kíbíg kídí:dém kikinna atkinpé lagiye.Kedné-kedman abíg kídí:dém kangkin ammí:lo bí aídé aso aso:pé kinsa:ye.Odokké kílamdém kinmopé lagiye.Kapéné kílamdém ngolum turra du:napé lagiruye. 

(5) Pe:le ako do:la annyido aiyoupé abíg kídí:dém kangkinna porikinmílo ko:kangé lédupé aso aso:pé kinbomna gíye.Ukumém kapé mosa:douém aipé momamílo yu:pendagji édémí:pé porinamdé:sin aima:pé idag. 

      Ngoluk do:lung ommangém pobug pogolo aipé poraimang.Mélígnam mélígla lé:dag.

(6) Pobug pogodém aipé pokurmílo M E iskul pa:ye.Tayengké pe:ledo:sin édémpé ommangém kanggabbommílo bí ainé kin-go bélamko pa:ye.

(7) Ngoluk réngamsé leke:kémpé gényar gényarné ukumé kama:bo.Su kumtég pérég ukumé du:ya:du:bo.Ommangém ojer-oyerla:sin otokuma:bo.Kangkan-kayumpé ríg émdopé rum molígla ommangém porai kandopé ukumém mobipé lagidag.Porinané tebul, soki:ko ommangém mobipé lagidag.Adí ménpíla porinam agerém tedgabla lo:dípé germopé lagidag.Leke: du:lod-daglodém mépakto émna adíé gogla dung. 

(8)Do:lung pobug pogodém aíké émna mé:supé lagiye.Pogo ara:do ta:s érnam, VDO inam, Kébang ba:la tedna-do:naném momíg-mosígla asindém mépagdopé réngamsé kinsupé lagiye.Pobug pogolo kébangko gogmílo mo:manggom gípé lagidag. SMC kébangé ainé tarungko aipé ru:bopé lagidag. 

(9) Pobug pogolo "Dinponji" lukampé adí ménna poyirné gídon-gíman síkpé lagiye. Pogo kanggabné Kébang(SMC) kanggappé lagidag.Édém tola lo:dípé gíma:mílo réngamé do:ri mopé lagiye. 

(10) Migom binam murkongki kangkan-kayumpé pogo Modun-mo:man kanggappé lagidag.SMC é aipé ibonam ager gerpé lagidag. 

11) Pogodok ainam léga:pé appíng kinsupé ika:bong.

12) Silopésin ngoluk do:lung arangoko Pobug pogoém kangkan-kayumpé MAC lokké amig du:dopé mobinam aso:so:yoko ka:padaggom abayang do:lung pogo kalíg-kanggoma:pé ila dung. Odokki éddíko pagdagji lomna do:lung pogo kangkan-ka:yumpé mobila do:lung kangkan mopé lagidag. Odo ko:kangé  mé:po-méngana porilíye. 

(14) Pobug pogolo pele angngoko(class 1 dokké 5 do:pé dung. Odo angngoko poyirném lagidag.Angngoko du:mílopak aro kin-go pa:nané lambéko pa:do.Ngolu gígo:la-kanggo:la kinkampé Mising do:lung ara:lok du:né pogo takamlo pí:namko poyirné kamang. Anupé mo:té:lokké gíaye lomdanna "transfer" gípagdakku.Gísonsunné kakuma:la léko léko pogolo poyirné kama:pé du:namémsin tatpa:dag.Tedna-do:nané Dach-bench, black board, TLM, chok du:pé lagidag.Abíg, kítég, péyyi-péttang, símín-sike, gompir kumsum, yari: atta:r du:pérung lagido.Émpige:la ngoluk do:lung pogolo édémbulum lo:dípé ka:pamang.

(3) POYIRNÉKÉ GERPÉNAM(শিক্ষকৰ দায়বদ্ধতা) 

     Poyirpé ikapé gídag po:pé poyirné okodém kapé poyiryen édém mé:nopé lagiye.Gíala mé:po polu:mola  poyirpé lagiye.Bík lédulo ko:kang kídí:dé porimíndun pori-mínmaném kanggappé lagidag. Luyumla poriman kídíngém porimínmopé lagiye.Ménggabma:pé ka:bo-kangadla du:né, muri:né ko:kangém asídouko moríd-lurídla méngamopé lagiye. Ékímam bí muri:badla aimap iye. 

      Ngoluk poyirné (akke) poyirdung émna poyirla du:dag.Sokido tedla dungge:la poraila du:dag.Phone atí níngngo:la ko:kang asin ara:bo kinnying a:ma:dopé poraidag.Kinyem-kintok kinmam-kinyo émna mé:nam asinki poyirnémpé idag. Poyirné kísapé édí adílo(8-30 a.m) do pogo pí:pé lagiye odokké 1-45 do:pé poyirpé lagiye émnamdém  ara:bo mé:bopé lagiye. Ngoluk poyir (do:lung ara:lo du:né) kídíngé atí atí ngasod-ngayod ki pí:manammém ka:pa:dag.Odokki Ko:- ko:néng pogo-potin poyirdolo adí píngkuma:pé idung. Ngolu migom tolígnam adídém ménpíla ko:kangém poyirpé lagiye.Ngama:jí:mapé o:kai lugé:lo pogo gíma:namdé ko:ka:lokképé kin-go kinkolo kaboma:pé iye. Odokki pagmílo lutég adídém gíbadla gíla:mílo aido. Poyirné kídíngé ko:kang ané-abikané-abuki lupo-taula ko: -ko:néng kinnying kinmopé lagidag.Poyirdopé lusí:pé lagiye.

Anka:lok pa:nam nombor kídíngém ané-abuém kinmola léngkanpé lagidag.   ko:kang kangkolo poyirné ili:-ikamko ipé lagidag. Abí:ya:ném kumna, ame:ya:ném aya:lang,ané-abuém kumge:la gílang, jé:lad-kuladla agom lupa:mang.Apong tí:pa:mang.Juwa khelipa:mang, aiman/begman agom lupamang. Kapéné lédu-lamkupé édé agomdém tadyisula - ka:yisula lumínye-gímínye. 

     Po:lo pumpé la:nam ankang kídí:dok ko: ko:néng Ankang kídí:dém aipé la:pé lagidag. Benches akolo annyiko tedmopé lagidag. Kangka:-mínsumopé lagimang. Rongngampé ankang bimopé lagidag.Ankanglok pa:nam nombor dém ané -abu goglígla léngkanpé lagidag. Édémpé bimomílo lédu-lamkupé ankang kapé ankang bipénammén kinye.Ané-abu é ko: ko:néng kídíngé nombor pa:nam kídí:dém kinye. kinminmílo ané-abu kídíngé ménggabla poyiryeku. Ko: ko:néngém porolí:dopé ang dígla ukumlo pori moye. Odokki bulum gokpéi lagiye.

(4) PU:MU ASI/ATÍ ATÍ BONDO(বানপানী আৰু অন্যান্য বন্ধত পাঠদান অপচয়) 

        Mising abayang tani: a:né ru:yi:lo to:dí bí:ríg lok do:lu:lula du:né.A:né ru:yiko ésar pa:la mé:po-mé:dír dírla turra du:né réngamko.Édé réngamdok ake: réngamé dítag dok pédong bírdug a:míloi do:lu:do pu:mu asi a:la ukum bitpen-biyyennam ka:padag.Do:lung ganggíng, pogoém asi télumna du:dag.Lo:níd-lo:yinglo:pé télumnam ka:padag.Édé adí kídí:do porainam ila:ma:la du:pagdag.Ko: ko:néngésin pori língkuma. Édémpiné ngasod-ngayod ara:lo turra du:né réngamsém kin-go bédang sígbonamsém mé:pénammé.Pu:mu  ngasod-ngayod mopusulamílo do:lung ara:lo kin-go píwang appuné punye émna mé:lado.

(5) OPÍN KÉBANGÉ GERPÉNAM(জাতীয় সংগঠনৰ কৰনীয়) 

      Opín ako kínggímopé,Kinsumopé, lékomopé opín kéba:lokké béjérungko gerpénam du:dag.Réngam léga:pé, Rajnoitk léga:pé, Kin-léga:pé,murko:da:di léga:pé mimag mopénam bojéko du:do arangí:so kin-go léga:pé angu:ru:pé gerpénam kadung.Abarungko mimag modaggom kin-go kama:mílo édé réngamdé kinsuné kin-go kani réngamdé luyi:sula:mang.Ngolusin" development"né opínpé imonam tarungko la:pé oye. Odokki ngolu ko:kangém aimonam léga:pé opín kébangé kéíkké ager kídí:béng méngka:mílo aido. 

1) Ngoluk do:lung dungkéngém dungkandopé imomílo aiye.Du:sed-du:yedla du:ma:pé réyonpé du:namko ru:bopé lagidag. 

2) O:nam atí atíém ukumdokké mo:té:pé lé:mílo aidag, ékér ésa:la du:dag émnamko lukainan tarungko ru:pé lagidag. 

3) Ukum-kumdangém, lambé-pédungém naréng-pésé:pé péd-pu mo:pula du:nam kinnyiko binam tarungko ru:pé lagidag. 

4) Ommangém otér otér oma:pé akkongko oge:la aipé porimonamko ila ainé mé:joné réngam mé:bon tani:pé badmonam légangé ané-abu kapé imílo aiyen? Édém kinmonan kébangko opín kébangé do:lung do:lu:lo kin-go kébangko ba:nam tarungko la:pé lagidag. 

5) SMC kébangém kinsumonam léga:pé opín kébangé réngam kébangém do:lung do:lu:lo ba:pé lagidag. 

6) Ommangém aipé pokainam léga:pé ané ope:ye geryisumopé(training) lagidag. Kapéné anédé:pag ommangém kéra:pé pa:dag.Bulu kin-go kinmílo ommangém porai la:ye.Odo pogolo porige:la:sin ukumlo poraila:yeku.

7) KO:KANGÉM SORGOMOPÉ LAGIMANG(শিশুক উৰণীয়া হবলৈ উৎসাহ নিদিয়া) 

    Ngoluk Mising do:lung ommangém longélo:bu:lo yari: Yarman mola du:moda.Do:míg migné sulli -buka jonsula kénong-tílíng kinsuma:pé yari: yarra du:dag.Do:nyi sa:dodokké owadopé yari: yargola du:daggom ommangéman ané-abu kídí:dé masíngkunam kinmang.Kumrí-ko:rítakamésin édémípé idag. Aík ommangém mo:sínam agerém germang.Mélo-ka:lola lé:dag. Édé dungkéng  do:lung kin-go dungkéngé koiyang yonnígdag. Kin-go bédangé kémodag. 

Kin-go bédangém ruwad loladmopé adíko yari:yarmanmoge:la ursu-lasugmoge:la kangkan ka:yupé mopu:la mé:po po:lumola porainam ager gerrobopé lagidag.Ommangém ajjioudokké ainé du:lod-daglotko,gerlotko ,mé:lotko méngkaisunam agerko gerbopé lagidaye. 

8)MA:NYINGKO DU:PÉ LAGIDAG(সপোন থাকিব লাগে) 

Appíngéi mé:dag ngok aosé béttén amipé ika:langka.Béttén tani:pé badge:la réngam ngasod-ngayod ngapaksunam tarung ru:ye émna. Émpige:la kapin ko:bang lok korsamílo ainé tani:p badladoji édém kinmang.Ukumém kapé mosadodobo aipé momam yunggo:dagji édémí:pé ommangémsin pobugdo:bo aipé poraimam kin-go ukumé yu:pen -yurendo. 

       Ainé "foundation" Ki ukumdém mopé ajjiouko ommangém poraipé lagiye. Planning "ko kapé lagiye. Planning"ko kala poraimílo  ainé" & school" JNV kídí:do poyirla:do.Pele: vi dokké xii do:péurkong noiyangko mopidma:pé ommangém poraipé la:dag.Oddung  pele x do doksina émnam ankangko bipa:dag.Édé anka:dém pokurmílo NEET binam léga:pé dítakko porikapé gíla:dag.Dok léga:pé murko: apirki mopitpé lagimang. Édémpiné ainé agerdém pa:nam légapé "Planning" la:la poraipé lagiye.Édé kin-go ko:ba:dok korsala:ye.Rébgamé unte, and dorkampé dorsaye. Angkinné tani: lenye. Angkin pa:la angkinné lenye.Kin-go mo:pí lounyé. 

     Ainé kin-go pa:la ainé tani:ko badnam ma:nyingko ma:ye ? Odokki ngolu kinsupé idungkubo. Ékíma:mílo...? 

      

Adnéké kangkin-

Po:péké lusar nébíng Dhakuwakhana dist TMPK,

Po:péké lusar nébíng (ki:ni) TMPK

Po:péké nébíng ame: éla: murkong ru:tum MAK. Sargom- 9854608101

Doksiri দকচিৰি, জানুৱাৰী, ২০২৩