Mising Agom Gomlab léga:pé alamko lamgébopo:né - AGOM MIGANG TABURAM TAID

 Mising Agom Gomlab léga:pé alamko lamgébopo:né -

‘AGOM MIGANG TABURAM TAID’

Dr. Abhijit Pa:yeng

Arang agom :- Mising agom léga:pé angke kene:pé ager gerra Mising réngamém bélamko lamgébopo:né kídarrok Agom Migang Tabu ram Taid bí ako. Bí Mising agomém kapé aiyarbona:yeji édém mé:mi:na mé:dungai. Odokké édém mogur igurbona Mising agom-lokki adyar poyardopé agerém gerrop bodungai. Bíkké igur daggurki Mising abígé alamki lamgékang. Leke:lo Misingké abíg kamangai. Dépina Agom Migang Taburam Taid bí:la Agom Migang Nahendra Pa:dun binnye lékona Mising abíkko ru:lennamém mé:dungai. Lupé lumílo binnyekké angkir bidmona mé:mi:na mé:namkokki Mising abígé silok kísapé atkan sunangkang. So Agom Migang Tabu ram Taid-ké Mising agom, gomlab léga:pé gerna gínam ager takamém atkanpé méngkítung. 

Lukan pénam gompir :-  Bélam -  বাট   Alam – আৰ্হি  Migom – চৰকাৰ Turgo - জীৱন Mo:leg - অঞ্চল Mo:rum - ৰাষ্ট্ৰ)

1.1. Lupong Agom :- Tani:lokké (Mising) agomém adgabdopé aíké abíkko kasupérung ido émna nérkkíkpé mé:bo:po:né migang annyi:dé Prof. Tabu ram Taid bí:la Prof. Nahendro Pa:dun bínyai. Bínnyek po:pé Misi:lokké se:kai bí Mising agomlokké abíg léga:pé lulenbonam do:yingém kinna:mang. Bínnyek Mising agomlokké abíg odokké gomlab atí atíko adyarra Mising réngamém Mo:pí:so turyarra du:do:pé a:ng tolígna mobona gínam agerém ménggésuna dítag 2007 do, MAK-ké goggur ki Gauhati shilpogramlo ba:nam kébangko:lo bínnyem ‘Agom Migang’ yammín ki toyumka. Odo Mising agom gomlab léga:pé ager gergéboné Bhrigumuni Kagyung mí:sin ‘Agom Migang’ yammínki toyumka.  Édé longédokké:boi Agom Migang Taburam Taid, Agom Migang Nahendro Pa:dun odokké Agom Migang Bhrigumuni Kagyung émna Mising réngamé tokang.

Agom Migang Taburam Taid bí ohom migomlokké atí atí agerro dungge:na:sin Mising agom gomlab do:yingém a:ng tolígdanna ro:yumépé mé:dungai. Édém ngolu bíkké adnam panam atílo po:na anpa:do. Bí Mising agom gomlabém a:ng asinki mé:bomsudungai, ma:nyibo:sin ma:dungai. Dépina Mising réngamé bím ménggésudo, kumgésudo.     

1.2. Guwahati kébang éla: Agom Migang Taburam Taid : Dítag 1968 lokké 14 September-lo, odo guwahati-lo du:né Mising takamé lékona ‘Guwahati Mising kébang’ém ba:lenka. Sé kébangí:sokki Mising abígko ru:lennam odokké poyir adyirsunam do:yingém ru:ropka. Sokké du:gurarpo:né abupé odokké né:bí:pé Agom Migang Taburam Taid bí:la Agom Migang Nahendro Pa:dun bínnye dungai. Abu oi-pé po:sum Bhrigumani Kagyung, Kuladhar Kutum, odokké ager ajonpé Phukan Pe:gu, Balin Kuli, Bhaba kanta Dole:, Swarnalata Pe:gu, Sunadhar Dole: bulu dungai. “Mising Agom gomlab pu:po jarponam léga:pé dítag 1972, 18 epirl-lo Sivsagar-lokké Disangmukh-lo ‘Mising Agom Kébang’ ba:lendag po:pé ‘Guwahati Mising Kébang’ lokké:pag Mising abíg léga:pé agerém gerropka émna kinna:do.” Odo Mising agomém ponam odokké adyirsunam léga:pé dítag 1969 do Prof. Nahendro Pa:dun bí ohomiyapé ‘Mising Bhashar Lipi-Eti Parikshamulak Achani’, Dítag 1970 do ohomiya abíkki ‘Mising Agom Luyir’ odokké dítag 1971 do Roman abíkki ‘Mising Agom Ayyir’ émnam potinko Prof. Taburam Taid bí:la Prof. Nahendro Pa:dun binnye dumsuna la:lenka. Sé potin kídarsokki Mising agomké abíg léga:pé mé:rop dokké agerém gerropka émna kinna:do. Édémí:pé “Bibhishan Pe:guké adnam ‘Lenpo:né Ponam’ (1973), Bidyadhar Dole:ké ‘Mé:bo Ni:tom’ (1972), Ganesh Pe:guké ‘Tani: Agom’ (1974), Nahendro Pa:dunké ‘Mising Agom Mimang’ (1974) atíké do:yingém lukanna:do.” Sokbuluk Nahendro Pa:dunké adnam ‘Mising Agom Mimang’dé Mising abíg balenno ka:yi:sunané potinpé idungai. 

Sog lédupésin Agom Migang Taburam Taid ké igur gígurki Mising abíg léga:pé olo-tolo mo:leg mo:leglo kébangém ba:na Mising abíg kísapé ungkué abígém na:mílo aiyeji ru:su:nam léga:pé ru:su kébangém ba:na ru:seg ségnam léga:pé agerém gerdungai. Kébang kídarro Mising abíg kísapé Ohomiya, Hindi odokké Inglis lokki abíg ako na:nam léga:pé tosangka. Ungkué abígardém Mising abíkpé la:mílo aiya:yeji édém mé:mi sagmi:na, ru:mísuna moyinsunam ‘Roman Abíg’ém la:do:pé dítag 1978 do dhemaji-lo ba:nam ‘Mising Agom Kébang’ lok ba:sar kéba:do ru:segto. Dokkéboi moyinsuna na:nam ‘Roman Abíg’dém Misingké abígpé tosuna dung. Sé abíksokki Mising agomém boigyanik alamki sígébonamko mé:mi:tung, odokké édémíng Mising agomlo lamgébotung. 

1.3. Mising Agom Kébang éla: Agom Migang Taburam Taid : Agom pu:po jarponam léga:pé ager gerdopé anguru:pé kébangko ba:lenmílo aiyepé émna mé:na 18 April, 1972 do sadiya-tok ba:nam Guahati Mising Kéba:lok ba:sar kéba:do ‘Mising Agom Kébangém’ ba:lenka. Odok dunggurarpo:né kébang abupé Agom Migang Taburam Taid odokké kéba: nébí:pé Agom Migang Nahendra Pa:dun-mé tolíkka. Odokké “Durgeswar Dole: (Abu oi), Diram Kumbang, Bibhishan Pegu (Nébíng oi kumsu), Dembi Bori (Murkong Nébíng), Durga Regon, Ratneswar Perme, Bikramsigh Yein, Tarun Chandra Pa:me:gam, Bhupen Pegu, Balin Kuli, Bhrigumuni Kagyung, Baksiram Morang, Haricharan Pegu, Indeswar Pegu, Durgeswar Mili” bulu ager ajonpé du:na Mising agom gomlab léga:pé agerem gerropbomdungai. Sé ami: kídarsokké do:yingém lo:dísém Mising réngamé mépa:tíye.         

1.4. Mising Gompir Komsung éla: Agom Migang Taburam Taid : Agom Migang Taburam Taid bí Mising agomlokké gompir kídarrok alamko lamgébonam léga:pé ‘Mising Gompir Komsung’ kosin bitung. So bí Mising réngam-lo du:né ake ake opínlokké gompirém tíkumsutung. Bík méngkípé Mising réngam ara:lo du:né opín takamké gompiré Mising agom gomlabém mirém rémboye. Dépina Mising Gompir Komsung-lo opín takamké gomug gompirém mosí:namko mé:namém mé:begdo. Mising gompir komsu:lo Agom Migang Taburam Taid bí Mising gompir kídarrokké néríngém kapé síglenmílo aiyeji édém boigyanik alamki ru:su:tung. Agom gompir molenna:nam alam kídarém aikangkanpé atsarbina Mising agom gomlab mé:bo:né takamém Mising gompir molennanéko lukan botung. Kapéné, agomkoné mirém rémdo buluké agom gompirki. Édé do:yi:dém bí aipéi orí:pé mé:mi:dungai, édém ngolu bíkké ‘Mising Gompir Komsung’ sokki anbeg na:dung.     

1.5. Agom gomlab éla: Agom Migang Taburam Taid :- Agom Migang Taburam Taid bí mé:mi sagmi:na adnam agerém gerdungai. Bí Mising, Ohomiya, Inglis atí agom abíg ki adnamém adyar bomdungai. Bíkké adnam takamlo agom éla: réngam do:yingé yonyu:suna du:namém ka:pa:do. Bíkké ‘Lékoda Lígang’ émnam mé:tom-lo mitpanna:ma:nam, a:né asi bidyudnam Mising ami érangko:lokké moyimangém jikkanna Mising mé:tom lokké alamko atkantung. Édémí:pé bíkké mé:jupdanna adnam ‘Mising Gomlam Potin’ odokké ‘Mising Bhashar Banan Poddhoti’ potin boryi:dé Mising agom lokké alamém síggéboné potiné. Édémí:pé ‘English for Schools – English Grammar and Composition’ potindé ‘Inglis’ agomém nérkíkpé pokaisunané potinko. Bí Mising réngamo:lokké ‘Agom Migang’ koru:bo Bharot Mo:rum lokké:sin ‘Agom Migang’ko.  

    Agom gomlab mé:boné takamém bina gíkunam Agom migang Taburam Taid-ké potin kídardé – The Schedule Tribes of Assam (2017), Mising Gomlam Potin (2017), Mising Phonology and Grammar (2016), Mising Gomlam Potin (Pt-I)-2015, English for schools- English Grammar and Composition, Mising Folk Tales (2013), Mising Gompir Komsung (2010), Ekuki Nibondho (2007), Glimpse (2007), Ya:yoke do:ying (Tíkum)-2005, A Dictionary of Mising Language (1995), Bani Kanta Kakoti-The man and his works, 1988 (Dr. Ranjit Deb Goswami binnye, Tíkumsunam), Poman-moman (1984), Mising Bhashar Banan Poddhoti (1983), Mising Agom Adyir (1971), Miro Migolo (Tíkum)-1956, atí atí. 

1.6. Aman atí :- Agom Migang Taburam Taid bí Mising réngamo:ké méngésunammangai, bharotsokké ménggésunamai. Bíkké adnam odokké gernam agerém ménggésuna adí adído bím ake ake gomlab kébang, opeyé atí atí aman ki toyum tung. Édé ager atí odokké aman kídardé – Doctorate Degree (2019, KK Handique University, Ohom), Anandaram Barua Aman (2018, ABILAC), Asom Shrestha (Siksha) (2015, The Telegraph and LIC), Basudeb Jalan Aman (2012, Ohom Sahityo Sobha), Bhasha Sanman (2012, Sahitya Akademi), Obonori Aín (2012, Ghunasuti Mo:tag-lokké) Sukapha Aman (2011, Asom Migom), Agom Migang Yammín (2007, MAK), Mising Agom Kébang Kébang Abu (172-1980), Guwahati Mising Kébang ba:lenboné kébang abu (1968), Guwahati Radio Senterlo “Long playing Record” asi jili jiliko émnam ni:tomdém Mimé Ritadebi Médokké lédulo mogépo:boné Mising Agom Kéba:lok Lé:tom tomsar ni:tom tori molenbiné, Dr. Bhupen Hazarikaké “Miri Jiyori” dok Sinemang gompagdém adlenbiné.

1.7. Attér :- Agom Migang Taburam Taidké ménggod odokké ager alamém lo:dípé sí:sang opeyé ka:yisuye. Agom gomlab mébo:né takamé Migang Taburam Taid mí édílo:sin mitpansuma:ye. Bíkké adnam ager kídardé lo:dísém ngolum bím mé:pa:sumoye. 

Ka:tinsunam Potin :-

1. Taid, Tabu ram (Ed), Mising Gompir Kumsung, Anundoram Borooah Institute of Language, Art and Culture, Assam, First edition, March, 2010 

2. Pangging, Kalinath, Krama Viwartanat Mising Bhashar Lipi- Eti Somu Itihas, Longging Communication, Gogamukh, 2nd edition, January, 2021

3. Pangging, Kalinath, Mising Agom Kébangor Somu Itihas, MAK, First edition, December, 2020

4. Pangging, Kalinath (Ed), Mimang, Lennam-42, Po:lo-Ité (September), 2019

Teaching Associate, Dept. of MIL and LS

Gauhati University, Gopinath Bordoloi Nagar Guwahati-14, Assam

E-mail : apayeng@gmail.com, Mobile : 9678782792

Doksiri দকচিৰি, আগষ্ট, ২০২৪