ALI A:YE LÍGANGÉLA: MISING RÉNGAM - Doksiri

শেহতীয়া লেখা

Post Top Ad

Responsive Ads Here

Thursday, February 3, 2022

ALI A:YE LÍGANGÉLA: MISING RÉNGAM

 ALI-A:YE LÍGANGÉLA: MISING RÉNGAM


                                    Dr. Abhijit Pa:yeng

   

 Ta:to Ya:yo-ké kíbikampé leke:lo Misingé Adi:to dungai. To du:dodo Mising réngamé ‘Ali-a:ye’-ém dodungai. Dépina bulu ‘Ali-a:ye’-ém lígdungai. ‘Ayi:so:pé’ togyi:na Mising réngamé ‘A:m-a:ye’ manggom ‘Amli’-ém líkkaisuto émnamém mé:na:do. Dok sígmílo ‘Ali-a:ye-lígang’ éla: Mising réngam-ké nérkígné do:yingé dung. Aropésinéi dung, Pu:mo assé a:m arígém bidyudbomdaggom, dungko-dakko-é sulli:o pidaggom Mising réngamé ‘Ali-a:ye lígang’-ém mitpansuna:mang. Kapéi kapéi idogom ‘Ali-a:ye’-ém líggoddo. ‘Ali-a:ye-lígang’-lo monunam amo:lo geyop geyoppé gesa:né ‘A:m amli’-ké do:yingko dung. 

    Po:pé ‘Ali-a:ye lígang’-ém Misingé longngo:lo líggodmangai. ‘Mising Ba:né Kébangé’ longkí 10 epril 1956-do longngo:ko:lo lígodpé lagidag émna ru:sa:na dítag 1965-dokké longngo:lo líggodnamém ru:ségto. Dokké Gínmur po:lo:lok a:po:né lígang longédo, bo:bi lo:li:pé Gínmur ésar sardído, Singgi appun pundído ‘Ali-a:ye’-ém ‘Líga:na’ boséréglok dopí:sunamko lígdo. Dépinamki sé longésokké lukéngé kadung. 

Leke:-ém okum éra:lok appíngém yang ménggésuya:namdé aríg lo:manggom aíké ítor rísonno monunam amo:lo Pi:ro amíngki ígyedge:na, Sí:pagko Pi:ro amíng anné porkeb-porkeblo keblígna, odokké Sí:pag onnoki Pi:ro amíng ígyedkodém soryedna ‘Ali-a:ye’-ém ‘Líga:na’ penamém pedungai. Su:sin pedo – ‘Ru:né-Pí:né, Se:dí-Mé:lo, Do:mug-Dongkang, Rugji-Me:rang, toku Ta:to Ya:yonolu ka:rag-tadrag ma:péka, silo bosérég dopénam léga:pé ‘Amli’-ém pídgoddu:bong’-ké. Amliyém pidgodge:kuna gíalangkuna  yogtung, katog, pakur, kasi kídardok aglé:dém kamro ékkamki yetge:na paggabna médungai. Olo tolo su: édémbulum nérkíkpé igabbomma:némpé andung.  

Su: éra: éra:lo ‘Ali-A:ye’-ém ‘Lígang’ manggom ‘Líggod’-ge:na:sin, dolungé lékopé ‘Murong Okum’-lo ‘Ali-a:ye lígang’-ém i:r pongkírpé ‘Líga:na’, ‘Bí:ríg ni:tom (Lo lo:le lo:le …)’ gogna so:mannammém ka:pa: tadpa:dung. Mising do:lungolo:mang lu:jar lo:sin Mising dungkolo ‘Ali-a:ye lígang’-lo ‘Ali-a:ye’-ém líggoddung. Lupélumílo, ‘Ali-a:ye lígang’-é Mising do:lu do:lu:lok sungkeno:lo: duma:pé lu:jarrok istejlo:pésin (stage) píngka:bong. Mo:dí Mo:dí-lo gídí sí:pí (Mahotsav) kísapésin ba:lennamém ka:pa: tadpa:dung. Édé mé:ponam do:yingé, dírbíkoné do:lu:lokké lu:jarro:pakpé gíyarnam do:yingé. Ungkoloi ‘Ali-a:ye lígang’-ém líggoddunggom mokam, ikam, pekamé lékopérung lagiye. Kapéné, Mising takaméi Do:nyi-Po:lo:ké ommangé émna lusuyonna gínamém kinna:dung.

    Odok ‘Ali-a:ye lígang’ émyemílo ro:é rokompé ‘Ali-a:ye’-ém líggodge:na okum-lo purang apin, ngosanki ke:nam kanji ko:r, po:ro apongko méram sungkenno toku Ta:to Ya:yobulum tosag odokké píde:na lupa:sudungai – ‘Siloko:lok ‘Ali-a:ye’-ém líggoddu:bonéké, taku Ta:to Ya:yonolu ka:rag tadrag ma:péka. A:m arígém geyop-geyoppé gesa:mona bosérég dosígko pa:monangka.’ Siyum sí:roké ‘Ali-a:ye lígang’-lo ngosaném yang ‘E:g adíném’ bojeyangko molégnammém ka:pa:dung. Édém su: kapé émna luyen ? Olo-tolo pa:tangé karamdungkubo, leke:kémpé ongngomgom pa:tokuma:bong. Démpinangéisong Mising okum éra:lokké ngosané:sin yogyondung. Odokké e:g, porogém o:na murkong urkumsuna:nam léga:pé o:na:né kídaré E:g, Porog-ém o:dung. Migomé:sin do:bulu ka:dum sudung. Mising réngamé bojeyang Uyu utpo:lo E:g, Porog adíném molígdo. Démmí:pé inaisong ‘Ali-a:ye lígang’-lo:sin ngosan ongngom mége:na E:g adíném ilígdu:pé émna mé:na:do. 

‘Ali-a:ye lígang’-lok yumdéng ayir angkíramdo atula míjíng éra:do ‘Lé:no Marbang’-ém démdungai. Do:lunglok So:bo, Menjeg kanggabné ko:kang kídaré do:lung okum éra: éra:lo ‘Ali-a:ye-lígang’-é…é….é… émna purang apin, ngosan ongo kelusuna ke:nam ma:ng olumki ampi: manggom amro ambínlok apiném dodungai. Dolu:lokké édébulu aso: aso:pé karam du:némpé andung.  

    ‘Ali-a:ye-lígang’ émyémíloi ‘Lo lo:le lo:le….’ ‘Bí:ríg ni:tom’-ém gogma:pé, Gumrag so:man so:ma:pé kapésinéi dunggu:mang. Ya:me-mímbírlok Yakané ege, Ri:bi gaséng, Gonro ugon, Mibu galuk-dé ‘Ali-a:ye-lígang’-ké kangkiné émna luna:do. Émdogom ake modí:lo ‘Ali-a:ye-lígang’-lo Mímbír kídaré Yakané ege, Ri:bi gaséng gédogom Ya:me kídaré Gonro ugon, Mibu galuk géma:pé longpentéla: Mibu galugo:dém génamém ka:pa:dung. Dépina akon asagé dépine ménggodé Mising dírbílo:pé ngasodém a:modung émna lugégénamém tadpa:dung. Takamé Mising dírbí-ké kangkinsunam léga:pé ‘Ali-a:ye-lígang’-lo aíké kangkinsunané Yakané ege, Ri:bi gaséng, Gonro ugon, Mibu galugém géna:je. Oddo:mang, émpag Mising ager taru:lo aíké bédu gasorko gémílo aiyepé émna mé:namkosin kadung. Odo Mising bédu gasorém mé:bona sumné-panéké turnané lambékosin lenyepé émna ména:do. Odokké Mising dírbí-é:sin mirémye. 

    ‘Ali-a:ye-lígang’-lo lukannam kídarté du:ru:bo, asutko orí:péda mé:mi:na mé:mílo rémkíngké do:ying kídarbémsin anpa:do –

    (1) Monunam amo:lo ‘Amli’-é geyop geyoppé gesa:na turgo bédgo bédangko lengkannamém anpa:do.

    (2) ‘Bí:ríg ni:tom’-éla: ‘Gumrag so:man’ alamlo Mising réngamké turgod, yegod-daggod moimang-ko ka:pa:do.

    (3) Aipé mé:mínsuné Ya:me-Mímbíré Gumrag so:manlok yumélo asin do:yingém kímínsuna a:ng asiném bimínsunam do:yingkosin anpa:do.

    (4) Ali-a:ye-líga:nammém lutaksudaggom so mé:jup mé:lap do:yingé dung. Akoné akoném rígsumínsuna asin asang-ko bimínsunamé:sin bí:na dung. 

    (5) So Mising réngam-ké dungko, turko do:yingkosin kíno:noma:pé kadung.        

    Mo:pí:so Mising réngam du:dodo:pé ‘Ali-a:ye lígang’-é du:ye. Ali-a:ye-lígang-é Mising réngamém lo:dípé mé:jup jubné ménggodko biyartíye. Odokké geyop geyopé gene amo:so Mising réngamé lupoluanné agom-ké, ka:po kanganné dírbí-ké aín bédgo bédang-ko síggé boyepé. Mising Réngam Irroi. Ali-a:ye-lígang Irroi. ##




                                    

                                    Teaching Asociate

                                Dept. of MIL and LS (Mising)

                                Gauhati University, Gauhati-14

                                E-mail: apayeng@gmail.com

                                Mobile: +91-9678782792




No comments:

Post a Comment

Post Bottom Ad

Responsive Ads Here

Pages