MISING AGOMSÉM MEDIUMPÉ ILAMA:YENÉI

MISING AGOMSÉM MEDIUMPÉ ILAMA:YENÉI

Bhaigeswor Pogag

Arunachal Pradesh

   Tani: amo:so agomé kapé lenkan odokké édílokké lenkanji émna taumílo ngolu lupa:ye,édílokké tani:é amo:so bílen ballenka:ji édé longédokkéboi tani:é amo:so agomém luropsangkang odokké agomém luyirsukang émna lulado.Agom légasém bojeko lukéngém malendung émdogom édé bulu bojeya:pé onumanikpé lunamé.Mo:píso agomém sé:kar luroppongkan émna sé:koté lubila:mang.Tani:é amo:so toku tokulokké ,to:dí to:dílokkéboi agomé lensuné.Édém bulum sé:kosin bérokpé lu:lamang odokké agom do:pínémsin síkpí:lamang.Tani:é amo:so éddí takkíkoi ika:bo:song édémté bérokpé luyin bilamang.Agom boigyanik kídaré anumanikpé tani: amo:so agom lennamém lubotung.

Agomé kapé lenkaji édém kinnam légangé ngoluk Bharotsokké agom do:ying kinné kídardok Adumbarayan,Yasko,Krishna Dwepayan,Patanjali,Bhartrehari odokké mibo pondit kídarlok Laiblij,Meksmulor,Blumphild,Seriyos,Meriyopai,Shlaiswar bulu kémpiné bojeko agom légapé mé:jubla mé:né kídardé agerém gerto odokké supaksin gerbomna dung.Émdogom léríng do:yingém pa:pílla pa:la:ma:da.Agom do:yi:dé aipé o:rí:né légangko.

Agomé okkon émna taumílo édém lukutsudolo, ngolu do:lung agompé lu:mílo ,agomé tani: amo:sok lupo taumínsunané atíko.Agomdé a:ng ara:bokké buglenné odokké mé:tínsunané atíko.Agomdé tani: kídarké a:ng ara:bok do:yi:dém lusarsunanéko.Agomé a:ng a:píém ara:bokké larmoné,Asin mé:namdém mé:jar monané,réngamké dírbí dírlabém mo:sinané odokké opín kangkinsunané.Agom kama:pé tani:é amo:so yenamé pí:ramdag.Agom kama:mílo amo:so tani:é émna lusulama:ye.Agom ka:ma:mílo aíké opín ,aíké réngam aralokké do:pín-do:ying,yelam -kumli: odokké yenam dagnam, yelod dagloddokki angupé du:pansula du:namdé akamdag.Agom kama:mílo mo:pí mo:rumlokké atékpé du:pénampé iye.Atékpé du:mílo tani: amo:so tani: kísapé turra du:la:mang.

Agomdé ngoluké a:pí- a:ng mé:namdém lusarsunané.Agomlo ngolu gomug,gombe:, gompirki lusaddo.Agomdé gompir, gomyarlok ope:ko.Édé gompir gomyar kídadokki ngolu asin do:yingém lusarsunado.Agomém lusarsudolo ngolu gomug lang mukténgki lusaddo.Ethnologue kídarké anupé 22nané moténkunam dokki kinmokampé mo:píso kamanggom turla du:né agomé 7,111 kopé turné agomé dung émna ludung.Ngoluké Bharot mo:rum ara:so:sin bojeya:pé agom ope:é Indo-Aryan pe:le:lokké lenné. Bharot mo:rumso Indo-European agom lunné 77%ko,Dravidian 20.61%ko,Austroasiatic(Munda)1,%ko,Sino-Tibetan(Tibeto-Burman)0.8% ko dung.Odok Himalaya di:té yibé yingkong kéré:lok agom kídarém magabla su agom masiné bogyanik kídaré kosagém sakpan supénamé supaksin bojeko dung.SIL Ethnologue lokké lukankampé Bharot mo:rum ara:so turra du:né agomé 415 ko dung émna ludung.Aiyompé makummmílo édémyang bojeya:yépé émna mé:do.

Ngoluké Mising agomsém Uttor Asom agom abéglok agomko émna agom bogyanik kídaré ludungai.Uttor Asom kosaglo du:né agom kídardé Adi,Mising,Nyishi,Tagin,Apatani:,Galo,Aka odokké Misimi (Tawra,Kaman,Idu) agom kídardém ludungai.Tirbot amo: tésin Lohba émnam Tani: agom luné ope:ko dung.Sé agom kídarsém silo mélo Tani language émna ludungku.Sin-Tirbort agom ara:lo du:né agom kídardém angupé mosi:nam légapé édé agom kídardém agom masi:né odokké an-go kanggoné Sun bí 1993 dítagdo érang akkongkopé tope aido émna lupodanna luka.Émdogom édé bíkké mé:ngkíla lunamdé silopété ager gerla a:ma:da.Édémpé tani: agom ope:lok agom kídarsém an-go kanggoné bojeko dung émdogom sé agom kídarsém ainé agompé ilaboma:da.Amme mibo amo:lokké a:la Tani: agom kídarsém gobhekona modunggom ngolu aíé o:rí:pé an-go kanggola mosi:sula ma:names médírpénamé.Tani agom ope: ara:lok Mising agomsé asutko ré:badné agomko émna lusulado. Kapila émyemílo Mising agomlo éddíko potiné lendusong déddíko angu tani: agom kídarké kamang.Sém ngolu mo:sila du:ma:mílo longékolo yogma:ye émna lula:mang.Mising agomsé silo yame: meka:bo.Agomsé silo “Aín Bírík” émsin ba:subyebong.Émpigela mo:pí mo:ro:pé gílenla:ma:da.Okolo ngolu ledu mokutsuduji silo léko aíém tausula ka:díé pínga:dung. 

Dítag 2011 dok agom sabkampé Mising agom lunné 6,29,954 démyang bojeya:pé dung.Émpigela agomsé iskul kole:jlok ponané agompé ilama:dung.Mising agom kébang 1972 dítagdokkébo: silopé totéddanma:pé Mising agomsok turyarla dumo:nam légapé agerém lo:si lo:bak kamaru:pé gertíbomna dung.Émpigela silo mélo milam lamli: ara:lo dura:la Mising agomsém moyutpé idung.Okolai lo:manggom okolailo silo Mising agomsé ngetkursudunémpé andung.Sé agersém ami: opínlok tani:é imang.Aíké Mising migom kídaré Mising agomsém iskullo porinané agompé tolíkgumang émna ludopété tatpa:dung.Sé Mising réngamképé gompíla:ma:nam tarépé ila du:ye.Mising milam labboné Mising migom kídaré Mising agomdém porainané agompé kaboma:né agomé émna lubomdopé ka:pa: tatpa: dung.Édé Mising agomsokképé bottadanné ta:répé idung.Ayir du:dakso gompísuma:mílo édé tarédé bottala gíye.Yampo roye mimag modogom motursula:ma:pé iyeku.Suppakké New Education Policy 2020 dok dungkampé pa:la:ma:mílo Mising agomsém porainané agompé pa:la:ma:ye.Agom ako mediumpé mopé oko oko dumsígé ka:pé lagidagji édé appídé Mising agomlo:sin siloké longéso dung. 

Gíné longé kídardok Mising migom kídaré Mising réngamké ainam légapé asin dígla agerém gerdopé ka:to. Silo méloké migom kídarsé ngoluké pa:la du:nam ubidang kídardémgom aso aso:pé méyog bomdu:némpé ka:pa:dung.Édémpé méyogbomtíla du:mílo Mising agomsémgom longékolo ngolu ményoksuyénémpé mé:supé idung.Kapila émna lumílo 1985 dítag dokké 1995 dítag ara:do:pé Mising agom porainém pobug iskullo migomé 230 ko bitungai.Édé binam post kídardoksin ake porainé retired ka:bo odokké akedé sika:bo.Ako anyiko Mising post dém general post lo:pé transfer la bomkang.Migomé Mising agom porainém silopé biseddopé ka:pa:tomang.

Gíné TMPK aín bí:rík ba:sar kéba:do Asom Ru:tum Mirungdé a:ngkéng pigapsula jé:la ludagai dítag 2023 dokké Mising agomsém Anu Kin-go Ayon dokki pobug iskullo lékor 5 do:pé medium pé moye émna.Édé lutaddém tatpa:sula Mising réngamé arro émna mé:pola dungai.Konno Asom Kin-go Migomdé Mising agomsém turmonané légapé ko:kangém porimonamdé oporad émna ludopé tatpa:dung.Sokki migomé Mising agomsém éddíko asinang odagji lukurla lupénamé kamang.Lékoném aropéi Mising agomsé porinané agompé ilama:yen émna pésopésin mé:dag.Kapila émyém Guatibo porla odokké migom ager gerla du:né Mising tani: kídardé Mising réngamsém mé:bola anu yummangém ma:lentagai.Buluké ma:na:m ma:nyi:dé yummang pilangéi du:yesong?Bulu 1968 dítagdok Septembor po:lo dokkébo Mising réngamém mé:bola Guati:bo du:né Mising tani: kídardé Guati Mising kébangém ba:len-gela anu anu tarungém la:la agerém gerropsa:la 1972 dítagdok 18 Epril po:lodo Disangmukh do Mising agom kéba:dém ba:lenbotagai.Édé adídok migur émna lumílo Po:sum Agom Migang Taburam Taíd,Bhobo Kanto Dole:, Brigumoni Kagyung,Agom Migang Prof. Nahendra Pa:dun sa:r bulum luté:la Do:nyi-Po:lo ka:jiné migang migur bulum Mising réngamé mitpansulamang.Buluké ma:nam ma:nying kídardém silo Mising réngamé aropé ka:pa:sula dung.Agom kébangé bottaya:pagné gernam agerdé Adi-Mising abígém léko mokunamdé.Sokki Adi-Misingké asiné mé:pum-bosudokupé ka:pa: dung.Abígém lékobosukunam légapé porinété bojeyeku.

 Supakké Mising Agom Kéba:lok gergé gígéboné kídarké alaglo Mising réngamé Mising agomsém turmola lé:dopé mé:tínsudung.Nolu migom lutkep ara:lo dura:ma:pé Mising anéké agomsém mo:píso lo:dípé turyarla du:dopé agerém gerbotíla du:yépé émna mé:tinsula dung.

Mising agomsém turla du:mopé lutat lusarko lagidag.Lutad lusar kídardé agomlokké odokké ainé réngamlokké migmo lé:pang ka:sunané arsé.Lutad lusar kama:mílo agom aríngé rí:la:mang.Mising agomsém lunné 6 lakhdémyang bojeya:pé dung.Émpigela Mising lutat lusar poriné kamang.Mising Agom Kéba:lokké lenné “MIMANG” lusar potindém poriné 500 kosin kamang.Kapé agom ako turra du:yén appíngé mé:ngkíla ka:pénamé.Poriné kama:la Mising agomsém allínésin kamang.Mising agomsém ka:pé yogmoyén émna aíké abar murkongém pilla potiném alla dung.Mising agom lunné 6 lakh démyang bojeya:pé dung.Édé 6 lakh ara:dok Mising lutad lusarém 3lakh kopé réla poriné len-gom Mising agomsé turra du:la:ye émna mé:lado.

Mising réngamé agomsém turra du:mo:nam légapé Mediumpé mopé émna ma:nyingko ma:bomna dung.Medium pé ima: takamém agom ako turra du:la:mang.Émpila Mising agomsém mediumpé ipa:ru:ye.Édé agerdém gerkapé gídolo Mising réngamsok éddíko opín kébangé du:ji kédumsupaye.Lérékpé migom lottalo jé:pa:ye.Mising agomsokki milam lamnapé lagima:ye.Démamílo Mising agomsé topí tosotné así ara:lo punggola du:némpé ila dung.

Doksiri দকচিৰি, জুন, ২০২৩