AGOMÉ:LANG LUTAD-LUSARÉ AÍKÉ MIGMO LÉ:PANGÉM KA:SUNANÉ
Bhaigeswar Pogag
Tani: amo:so angu angu opín kídardémpé Mising agomsém Mo:píso turla du:molai.Kapila émyemílo agom ako turra du:pé lutad lusarko lagiru:dag.Bharot mo:rumso édíko turné agomé du:n émna taumílo 398 kíramko dung émna lulado.Odok 387 kíramko lubomsula du:nam agomé odok 11 kopé siné agomé dung.Agom kídardém porinané agompé molama:mílo agomé turra du:la:ma:ng édém appíngéi kindag.
Agomém lubomna du:ma:mí aso aso:pé mo:písokké yokpagdo. Mo:písokké 14 longélo turné agomlok ako yokpadag émna pondit kídaré ludag. Mo:píso 7000 kíramko agomé dung émna agom makumné kídaré ludung. Ané agom kídardém Inglis, Mandarin, Spenis émpiné bottané agom kídardé aso aso:pé Bírom Tabí metkampé metpagdag.
Mo:píso Mising agomsém 2011 dítagdok sapkampé 629,954 ko midumé lunné dung.Sukké Anu Kin-go Ayon 2020 dé Bharot mo:rumsok sí:sang gí:sané ko: ko:néng kídardém ainé kin-go kinmonam légapé la:lennam ayonko.Sé ayonsokki lekor angngodo:pé ané agomki porai nané agompé la:pé lagiye odokké ko:kangém ané agomkokki poraipé lagiye.Ané agomsém Iskul kole:jlo porainané agompé moma:mílo me:lampé turra du:lama:pé idoku.Émpila sukké anu kin-go ayonlo kama: émdogom pobug posang dokké lékor 8 do:pégom paglamílo ané agomki porainamko ipé aido émna lukantung.Ané agom kídardokki porainamko mola:mílo ame: ame:né agom kídardé:gom mo:píso turra du:la:ye.
Mo:píso turné lang siné agomé bojeko dung.Siloké longesok mo:píso 6,500 kopé turné agomé dung.Édémí:pé Bharot mo:rum ara:so:gom turné lang siné agomé bojeko dung. Ohom mimong ara:so:gom bojerungko turné lang siné agomé dung.Édé turné agom kídardoksin nappang agomé:lang adnam agomé:sin dung.Siloké longéso 55 kopé turné agomé Ohom mimong ara:so dung.
Po:pé Mising agomsém nappang agomé émna ludungai.Kapila émyemí:lo po:pé Mising agomsé adnam agompé pa:ma:ngai.Mising réngamsok Do:nyi Po:lo ka:po:né abí:ya:né kídaré lédu lamku do:yingém mé:séksukinna Mising agomsém adnam agompé mosi:la lé:bitung.Buluké mo:tépé mé:no ka:nosunam légapé Mising agomsém Ohom migomé pogo agompé tolíktung.Ohom migomé Mising agomsém kebinet kébang porainané agompé tolíg dung. Sé Mising réngamképé ainé do:yingé.Édé ma:bomsula lé:nam yummadém ilekson kéra:pé Gezet notiphikeson dém tamkan biyyamí aiya:pé.Sinyum sí:ro Mising agomsé:gom mo:písok turné agompé ika:bo.
Mising agomsém turra du:yarmo:pé bojeko ngasodé dung.Émdogom Mising réngamsok ka:ji mé:jí:suné abí:né gomsi: gomlab labji:né kídaré Mising agomsém turmola lé:bi:tung.Sé abí:ng buluké mosi:la lé:binam agomsém turyarmopé lagiye. Édé agerdém siloké sí:sang gí:sané kídaré atpé lagiye odokké Mising agomlok lenné potiném,lutad-lusarém réla poripé lagiye.Odopak Mising agomsé mo:píso turra du:laye.
Taon lu:jarlo ro: rokompé gérobdanna buk émna géalígnam aduddé bé:yémílloi nokké amigdé damo:sudag.Édé aduddé lutad olednam adudé. Lutad orné kídaré bila gíkunam adudé. Lutaddok du:né lutad kídardém porila Mo:pí- Mo:rum,Mimong-Mo:dum,Mongke-Mo:lég do:ying kídardém kinnadag.Lutadlokké turyingé longé pétomko. Émdogom lutad kídaré lo:um,Lo:níd, Lo:ying la:ngo manggom Po:lolo la:lendag.Adíé gípagmílloi lutadlokké arré ka:kuma:pé idakku.
Bharot mo:rumsok lenné lutad kídardé bojeya:pé rokompé lendag.Rokompé lenné lutad kídardém yu:lo tubjedla la:lendag.Kolikotabo bojeya:pé yumé ayirlo lutadém po:pé la:lendungai.
Lutad lusaré kama:mílo agomé turra du:la:mang.Agom ako turra du:pé lutad- lusarém lagiru:dag.Lutad lusar kídardé réngamlok migmo ka:sunané arsé.Édé do:yi:dém kinna dítag 1550 do Protugali kídaré printing press ém la:lenka.Bharot amo:so dítag 1556 do Goa mimo:bokké Jesuit ST. Paul kole:jdo printing press ém la:lenpongka.
Bharot mo:rumsogom Milun(Ami:+yalun (British) kídaré buluké yelamém orgonam légapé printing press ém la:lenna yelam potiném tubjeddungai. Édé yelam potin kídardém Bharot mo:rumsok tani: kídarlo orgo dungai.Ohom mimongso American Baptist Missionari kídaré printing press ém dítag 1936 do Sodiya to mopongka.Édé aqgerdém gerboka Milun Asom sok migom Captain Jenkins émnam migomdé.
Po:pé Ru:m amo:lo Jarman Johans Gutenbarg bí 1436 dítagdo printing press dém molenpo:to émna do:yingé dung.Odok me:lam do European renaissance dokké adhunik ju:gé lenkang.Printing press ko ka:suma:mílo potin odokké lutad lusarém tujetkolo ngasoddag.Édémpiné ngasotki Mising agomsém Ruman abíkki atpénampé ikang.Kapila émyemílo Mising abíkko anguru:pé la:lenmílo tubjetko légapé ngasoddag.Ruman abígdaggom silo mélo Mising agomsé pogolok kin-go agomé.Sém ngolu yampo ro:yépé turyarmola lé:pé lagiye. Odok légapé lutad lusaré ka:pa:ru:ye. Lutad lusar kasuma:mílo agomé turra du:la:mang.Silo mélo mobailé lennangkula tubjednam lutad lusarém porin aso aso:pé yogla gídopé ka:pa:dung. Mising lutad lusar kídardé Mising agom dírbém ré:badbonané. Mising agomlok lenné lutad lusar kídardé Mising réngamké do:pín potiné. Gomlabé lo:dípé réngamlok unnoti nané odokké opínlokké ainé bélamém lékanbonané.Lutad lusaré réngamké ainam aimang odokké réngam ara:lo du:né ngasod kídardém sutkan léngkannané. Lutad lusar kídardé réngamlok du:né ngasodém do:yingém lukanbidag.
Lutad lusardé Murkong,milam, kin-go-pogo, yelam odokké dírbí dírlablok ainam aima:nam, kanam kama:nam appídém ka:sunané odokké lusarsunané. Lutad lusardé Mising agom dírbílok migmo lé:pangém ka:sunané.Lutad lusar kídardé réngam ara:lo du:né aima:né ager kídardém la:pagdopé odokké ainé ager kídardém mosi:la:dopé lukanbodag.
Lutad lusaré baumkopé dung.Édé bulu lo:nídlo lenné lusar,Po:lo ra:dolo lenné lusaré odokké po:lolo lenné lusaré.Sém bulum mégela:sin angu angu adílo lenné lusarsin bojeko dung.Édé bulu po:lo pínnyi lenné lusar, Po:lo píumlo lenné lusar,Po:lo píkenglo lenné lusar odokké dítaglo lenné lusar potiné dung.Édé lusar potin kídardok légang kídarésin angu angudag.Ake lusaré ko:kang légapé, ake lusaré Mimé kídarké légapé, akedé sí:sang kídarké légapé, akedé agom gomlab légapé, akedé sakori légapé,akedé pési ko:ré légapé odokké bangkí bangkí légapé la:lennamésin dung.
Sim si:ro Mising agom loksin abor bornyikopé lutad lusaré lenka:bo.Édé lutad lusar kídardém réla poriné kama:la pensam pensamlo yogdakku.Mising agom Kéba:lok la:lennam lusar potin ‘’Mimang’’ lusar pétomdé ngakí ngakíla turra du:né lutad lusaré.Émdaggom bí:sin sikí sipagla turra du:né lusar potinko.Mo:píso Mising agomsém lunné 629,954 ko dung.Odok Mising lutad lusarém 150 lakhko poriné lenbigom Mising lutad lusaré turra du:la:ye. Mising lusar potin émna lupé mé:mílo lenpopagné lutad lusardé “Miro-Migol’’ dé émna ludo.Lenpo:pagné lutaddé émna lumílo Agom Migang Nahendro Pa:dun sa:rké Sibsagor mo:taglokké la:lenam “Mégab” émnam lutaddé émna ludo.“Miro Migol” émnam lusar potindém North Lakhimpurlokké Po:sum Agom Migang Taburam Taíd sa:rbí 1956 dítagdo la:lenboka.Odok me:lamdokké Mising lusar potiné ako annyiko len-yon lensonsutíla dunggom ngasod kala bojeko turra du:la:ma:pé idag.
Lusar potin kídardé advertising binané léga:pétommang. Mé:tom, Gomsar, Do:ying, Do:déng, Do:yar odokké Do:sogém adné kídaré to:g mílígla addag. Édé buluké adnamdém poriné kídaré porila do:yingém kinnadag.Édé ara:ngí:do gyan-bigyan do:yingé du:dag.Mising agomlo:sin édémpé bojeko gyan-bigyan do:ying kané lutad-lusarém lagidung. Mising agomsém unbopé bojeko lutad lusaré pí:ramdung.
Ngoluké Bharot mo:rumso éddíko lusar potiné du:n émna taumílo kamanggom Bharot mo:rum ara:so 300 koyam dér-ya:pé dung.Édé lusar kídardok akedé aipé lentíla dung. Ake lusar kídardé ngakí ngakíla turra dung.Ake lusar potin kídaré ra:da:dokké sipagdung.Bharot mo:rumsok agomki lenpo:pagné lusar potindé okodén émna taumílo,po:lo píumlo lenné “Digdorson” émna lutad potindé émna luladag.Édé lusar potindém dítag 1818 dok Epril po:lo ara:do Bengoli agomki Bengol mimonglokké la:lentungai.Émdogom Bharot mo:rumsok la:lenpo:pagné lutaddé émna lumílo “ Songbad komoudi” déai.Édé lo:nídlo lenné lutaddé dítag 1821 takkído lenpo-purukla lenné.
Ngoluké Bharot mo:rumso lutad lusar kídarém appi:nané aísuné émna ludo.Kapila émyemílo lutad lusarki Tani: takamké yenam do:yingém asin mé:ngkampé lusarsula dag. Lujubla lupé émmílo agom ako turra du:pé lutad-lusarém lagiru:dag.Lutad lusar kama:mílo opíndok ngasodém réngamé kinnangkumang.Émpila agom ako turra du:pé lutad lusaré lagidag.
Doksiri দকচিৰি, মাৰ্চ, ২০২৪
No comments:
Post a Comment