LUSÉGLA ADI:KÉ SOLUNG GÍ:DÍ

 

LUSÉGLA ADI:KÉ SOLUNG GÍ:DÍ

Bhaigeswar Pogag

Pasighat

  Mo:píso turra du:né opín olung takamké aí aíké gí:dí sí:píé kasudo. Gí:dí sí:pídé tani: opíném kangkin bonané.Oko opín olung lokké aíké gí:dí sí:pí, aíké agomé,  dírbíé kasuma:ji édé opíndém amme kangkinmang.Émpila tani: lusuné opín olungé aí aíké dírbí dírlab, agom do:ying,gí:dí sí:píém mosi:sula  lé:pé mé:do. Gí:dí sí:pí odokké agom do:ying kídardé longé attél lennémang. Édé bulum to:dí to:dílokkébo ngoluké miku-boku, miga:né ato-ayo, ané –abu,yai-ma:mo buluké mosi:la lé:binam bottané amané. Édé ané-abu buluké oson otén buluké légapé mosi:la lé:bynam aman dém ngolu mosi:sula lé:named oson otén buluké ageré.

   Ngoluké Bharot mo:rumso déddíné opín olungé dung.Édé opín olung takamké aí aíké dírbí dírlabé, gí:dí sí:píé kasudung. Ngoluké North-East India so   ame: ame:né opín olung bojeko dung. Édé opín olung kídarké aí aíké gí:dí sí:píé  kasudung.

 Orunasol mo:rumlo:sin 26 ko ménggésunam opín olung dung.odokké 80 doksin bojeyapé angu angu agom luné opíné dung. Édé opín ara:dok Adi: opínsi Orunasol mimongsokké mé:nggésunam opínko. Adi: opínké agom,dírbí dírlab, néné po:nung,do:ying a:bang, gí:dí sí:pí kasuné mirémné opínko.Adi:ké gí:dí sí:píé émna lumílo Unying Aran, Dorung/Ginné dorung, Ta:pu, Petpum/Petlen, Roté/Romeng, Étor, Ríkti, Mo:pun, Binyat, Solung, Mani, Pímeng, Yageng, Adín dorung, Tangngo Dorung, Éso Dorung, Yokyang/Ta:pong, Ta:bong/Lí:bong, Bomang/Do:nyi Lí:bong, Éruk-Érak, Disang,Bendí, Torgo/Pator odokké Do:ny-Po:lo longé kídardé. Édé gí:dí kídardok appíngém péyam í:rgapé lo:dumbomnam gí:dídé Solung gí:dí dé.So:lung gí:díém gaiya:pé lo:dum bom-ya:dung. So:lung gí:dísim kosag aumkopé sakpansula lo:dumbomdung. Adi: do:lu:lo angu angu do:lunge angu angu adílo aíké ubidangém ka:la so:lungém idung. Émdogom Adi: takamé longé attéllo léttélkopé lo:dum do:pé Adi: réngamé ru:ségla Septembor po:lolok a:pongarné longédokké Solung gí:díém irobdung. Do:lung kídarké Solung gí:dí dé:lang taon-sohorlok so:lung gí:dí inamdé asutko angudag.Kapila émyemílo taon-sohorlo bojeko adíém pa:mínsumang. Lo:nídlo lo:dum pénam solung gí:dídém long attéllo manggom lo:nyilo ingappé idung. Émpila ake ili: ikam kídardém mépakpé igad.

   Solung gí:dídém septembor po:lolok apo:ngarné longélokké ki:niru:pé  irobdung. Émdogom Adi: amo:lo  do:lung kídaré Julai/agosto po:lologom solungé idopé ka:pa:dag. Septembor  1 longkídém ‘Solung  Dogang’ longé émdung. Solungdok lukéngdé síkípé ludung- ‘Éso + alung = Solung’-pé idung. Solung dogang  longédo aí aíké okumlo éngo adín dola, asi apong tí:dung. Solung gí:dí légapé laginam attarém  okum érangé mosing  isi: sula  lé:dung. 

    Longé kondém  Ardo ba:do manggom So:pi-Yekpi  émna ludo.Édé longédo okum érangém ai kampopé du:nam légapé ‘Da:di Boté’ mé  tosagla Éso- E:gém Solung amínlok  ardo. ‘Da:di Boté’ bí Éso odokké o:nam símín sili:ém ka:si mosiné ru:tumé. Da:di Boté asé:mílo Éso ém bojeko pa:do émna mé:do. Solung agam légapé odokké ‘Uté Po:ro’ aibonam légapé Honé Yigné a:bang émlang  Solung po:nung a:bangém  nu:dung. Solung gí:dílo ‘Lí:mír Sobo a:bang’ ém nu:po dung.Lí:mír Sobo a:ba:do Éso kapé lenton? odokké Éso sim Tani:é ka:pé pa:ton?Édé appídém ‘Lí:mír Sobo’ a:ba:do pa:dag.

  Rokondo ‘Binyad a:bang’ nu:dung.Binyad a:ba:do Ki:né Na:né bí kapé ali: ango ém arík ésing légapé Tani: ém biton édém ‘Binyad a:ba:lo’ nu:dag.

   Solung   nu:tér  yumélo ‘Ékop Taktor a:bang’ ém nu:dung. Ékop Taktor a:ba:do Tani: légapé kadung. Tani:é kapé lenton? Épomé kapé lenton édém bulum Mirié  ‘Ékop Taktor a:ba:lo’ nu:bidag.

   Éso E:g arado ba:do longédok longé kéték me:lampé ‘Yaméng binam’ idung. Édé longédo  ope: olung bidung kídaré yaméngém E:g, Éso adíném díntékpé bidung. Édé bikumnam dínték kídardém yaméng érangém adéngéng gélígbidungku.

  Solung longélo solung po:nung nu:dung.Solunglo nu:nam a:ba:dém  ‘Lí:mír sobo’ a:bang  émna ludung.Lí:mír sobo a:bang dé Éso légapé lubo dung. Rokondo  ‘Nyo:pong- Nyo:me:’ émna lo:nyiko yodlígdungku. ‘Nyo:pong –Nyo:me:’ yoddag me:lamdo  ‘Binyad’ bidung.Binyad longélok ro: ayirdo milo ko: kídaré Éki: adorko aríkpé sobomna arígém kangobodung. Aríkdok A:m, Nirung, Anyak atí kídarko bunsanggela Éki:dok sonané ríbído oglígla do:lung Rungo do:pé boma:dakku. Édé Éki:dém a:m arígé, Ali: ango é ailangka émna petom pekila Ki:né Na:némé tosagla bidungku.Kipla émyemílo Tani: amo:so:pé a:m, ali: ango kídarém Éki:é bombitag émna ludag. Émpila sinyingké dítakso kapé a:m ali: ango é aidu:ji édémí:pé a:péné dítagdo:sin aipé lagidag émna Ki:né De:némé bidag. Odokké Ékiké ayiddésin ainé amo:pé ai kampopé gíkupé lagidag émna kumlígdo.

  Binyad binam légapé okum  érang mimé kídaré rokomdo Adi:ké agí  génam bomnam attarém géru:sugela ígínlo Binyad légapé aríkpé gído. Odok légapé Adín, Tí:pud (Poktíng), Énnok (Po:ro apong), Takeng (Take), Ta:n anném gébomna aríkpé gído.Arígdo Runggo mola  ta:ku ta:badla Binyadém bidag. Édé Binyad bikodém ‘Amsar-Paksar’ émna ludung. Binyaddo Ki:né-De:némé togéla taku-ta:badém idung. Ki:né Na:nékélok sinyingké dí:takso ali: ango, a:m arígé aidopé odokké tapum tanying doma:dopé émna Do:ny-Po:lo, Ki:né De:némé  kumdung. Ki:né Na:nébí  Tani:ém donam légapé ali: a:ye ém biné.Bí ali: a:yelok ru:tumé ané.

  Binyad yu:mé  Déré-Musuplo Binyad po:nung a:bang  nu:dungku.Édém Binyad a:bang émdung. Binyad longé me:lamdo  ‘Nyo:pong Nyo:me:’  émna lo:nyiko nyo:lígdung (yodlígdung).

  Binyad me:lamdo Ékop Taktorém idung.Ékop Taktordé okum érangém aidopé du:monam légapé idung.Ékop Taktorlo ‘Do:ying Boté’ mé asé: monam légapé odokké do:lu:lo kinam ramnam kamoma:dopé odokké Tani:ém ésang anpola du:modopé kumsudung.Odok légapé do:lunglok milbong tani: kídaré  mérom méromlok yébung kídaré olung olungpé  mo:népé gíla e:ng (Di:bang) pakolo gídung.Mo:nélok pabomkunam di:bang kídardokki  yumélo i: épuk mola okum yabgo talédo mo:rong:lo:pé tu:la  oksa:la lé:dung. Odok légadé okum éra:lo aimané uyu kídaré okumlo gía:lama:dopé, néné pone néa:la:ma:dopé, kinam ramnam a:ma:pé émna Ékop Taktorém modung. Ékop Taktor me:lamd:sin yodlígdungku. Yodla du:téngí:dok Mo:pun uyudém idungku. Mo:puném Binyad longélo  Ki:né De:né ké légapé Éki biko Runggo do idungku.Mo:pun yu:mélo sinyingké solungém Ki:né Na:nébí kapé kísapé toríksuton, Solungé aikaji, ma Solung idolo  atí ngasotkoji ka:ton? Édém Mirié Ékop Taktor a:ba:pé nu:bila do:lungém lubidungku. Ékop Taktor a:ba:dé Tani: lang Épom len-gang a:nggang do:yingém Mirié  a:ba:pé  lubidung. Tani:é tani:  amo:so kapé lenton ? odokké Épomdé kapé lenton? Bínyikké  oko oko ajéngé kabosuton édém bulum Mirié a:ba:pé lubido. Mo:pun modag me:lamdo:sin ‘Nyo:pong lang Nyo:me:’  émna lo:nyiko yodlíg dungku. Odok me:lado do:lunge Ko:jin gébínsudungku. Ko:jin gébínsudakku rokon dokké atí yotpénam ka:kuma:bo émna ludo.Ko:jindé (Kopag + Ojing= Ko:jin) kopag amí:dém taléngké pa:pug kídardém dípagge:la ara:bok yasin kopag mojjadém ludag. Édém attung attungpé patunggela do:lung okum kédardém géla aimané urom,uyu kídardém do:lu:dokké ménpagdo. Ko:jin génamdok me:lamdokké takam aríg ésing odokké do:lu:lokké appípé gílen gía:sula:dakkubo émna ludo.

Doksiri দকচিৰি, ছেপ্তেম্বৰ, ২০২৫