AGER MALA MIBO AMO:LO MISING SÍ:SANGÉ

Bhaigeswar Pogag

Sím sí:roké sí:sang gí:sané ko: ko:néng kídaré aíké mi:moso ager pa:ma:la mibo mimonglo gílennamém ka:pa:dung.Lekelo Mising réngamlo pírí píramé kamangai.Tani:ésin  bojemangai.Silo mélo among arígém pu:mop u:yudla,Raggo ban-yudla Mising do:lu:lo ngasodé bojeko lendung.Ao: ommangém aipé asin mé:ngkampé porailangkumang.Mising réngam ara:lo lula lungabla:ma:pé ngoasodé dung.Émpila aíké du:ngko do:lu:ngém mépagla ager asong mala: mibo amo:pé gípénampé idag.Mibo amo:pé gídolo bulu ngasodém pa:dag.Émdaggom turnam légapé gípéru:pé idag.Aíké mimo:lo agerém pa:la:mapé idung.Pori huniné bojela gídung.

Mising sí:sang ko: ko:néng kídaré mibo amo:pé gíla Mising réngam ara:lo  sé ngasod kídarsém ka:pa:dag-Dírbí,Yelam-Kumli:,Agom,Érang ager du:pagnam odokké asi amo:ng mosinamlo.Mibo amo:lo gílenla ngoluk ko: ko:néng ami:lo gídag odokké la:dag.Édémpé idolo réngam ara:lo ngasodém ka:pa:dag.Akké mibo ko: kídaré ko:néng kídarém mépaglangkula gípénampé idag.Édém no okkom émnna mé:dang?

 Mélo konno ta:to ya:yo buluké adído Mising réngam ara:lo pírí: pí:ramé kamangai.Among arígé bojeko kadungai.So:bo menjégé kunti kuntipé kasudungai.Kumsulo a:mé kasudungai.Oying oge:é ba:rilo kasudungai.Ongo-adíné pí:ramé kamangai.Édé adído mibo amo:lo gíla ager asong mopénamé kamangai.Aíké do:suné amo:ngém aríg mongabéi sulamangai.

 

 Ta:to ya:yo bulu mibo mipagém géjét kosumangai.Mibo Mipaglo apin doyemílo jat gípagdo émna mé:dungai.Silo méloké ayirsé édémpé turra du:lamang.Silo méloké adísé aku adí kídardémpé itokumang.Leke gíli: gíloddém mé:nggabla du:la adí lédulo dakor korpímínlama:ye.

 Adí gíkam gíkampé ayirégom angubomna gídung.Silo méloké yelod daglodé angukai.Living standard égom Tani: takamké angukai.Pori uninamé bojekai.Aíké du:téng Asom mimong ara:so bojeko ainé iskul kole:jé kamang.Ainé industry é kamang.Émpila porinam légapé manggom ainé agerko mala mibo mimo:pé ko: ko:néng kídaré gílendung.Akke aipé turra du:nam légapé ager ma:la mibo mimopé gílendung.Bulu ami: ope:lok yelod daglodém ka:yirsula aíégom aipé yelí: daglído.Émpila anu longésok lédulo dakor kormín dung émna mo:pí mo:lég lo:pé lendung.

Aí du:téng amo:ngém mépaksumílo réngam odokké okum éralo:sin ngasodém lendopé ka:pa:dung.Ako annyi:kopé kéígbo  ngasod ékké atkantung.

1.Dírbí -Tani: opín ako turra du:pé odokké Tani: opínko kangkinsupé bottapagné amandé Dírbídé.Dírbé kamamílo opín ako Tani: réngamlo kangkin-sulamang.Émpila dírbídém mo:si:la lé:pénampé idag.Sim si:ro Mising réngamsokké sí:sang gí:sané kídaré ager asong légapé mibo amo:pé gídung.Mibo amo:lo bulu buluké dírbí yelodém ka:yirsula buluké yekam gíkampé gímanpé idag.Édémpé gímín yemíndolo aíké Mising dírbídém mitpansudakku.Gímín momínnam dírbídém aipé mé:do odokké buluké yeko dakkolo dagmín gímínna aíké dírbídém aipé              mé:ngkuma:pé idakku.Bulu Mising dírbí do:yingém ommang kídarém luyirma:pé lé:dag.Aso aso:pé buluké ommang kídardé Mising dírbí do:yingém kinsukumapé idakku.

2.Yelam-Tani opín takamé aíké yelamko du:sudo.Yelamdé Tani:dok agísunam amanko.Émdogom Yelamdé opínko manggom réngamko kangkinsubodo.Mising odokké Tani: group lok léríng yelamdé Do:nyi Po:lo yelamé.Idogom mibo amo:lo porikolo manggom ager légalok mibo amo:pé gíla porikolo manggom ager gertí:do angu ajon arumém ríksula buluké yelamém ka:la odokké gímínna ka:mínkolo édé yelamdok ainam aimang kídardém kindo.Odo édé ajondok yelam kumli:dém aipé mé:do.Édé yelamdém aípé mé:la buluké yelamdo a:míndo.Aíké yelamém mépaksudo.Édémpé aíké yelamém mépaksuyemílo réngamé aima:pé mé:do odokké okum éra:lo pamín momínsudo.Réngamé odo édé éra:dém aima:pé mé:do.Lekkem réngam gíkolo gímínma:né éra:dém yotpagdungai.Silo méloké adíso édém bottané ngasotpé mé:mapé idopé ka:pa:dag.Bharot mor:rumso appíngé aíké mé:líksukampé yelam ako bomsula:do.Émdogom Mising réngamlokké aíké yeli: yekamko du:sudung.Réngamémyang atégdé édílo:gom bottaya:mang émna Mising réngamé mé:sudag.Émpila Mising réngamké to:dí to:dílok ta:to ya:yo buluké yebo gíbonam kídardém lomdanna mépag lí:mang odokké silopésin mépagmang.Sím sí:roké anupé sí:sang gí:sané kídaré bangkí bangkíné yelamém aí mé:bokampé yelamém la:dung.Bojeyapé Mising réngamsok sí:sang kídarsé Kristan yelamlo mé:bola a:dung.Yelamé Tani:ém mé:pola du:dopé luyirdag.Émdaggom yelamki réngam ara:lo piyyang ajéngésin lendo.Longé kolo bottané mibo yelamdé ame: ame:né opíném metpagdo.

3.Agom-Agomé Tani: réngamlokké opín kangkinsunané bottané amanko.Agomdé réngamdok unnotibonané atíko.Agom kama:mílo édé opíndé mo:písokké yogla gído.Édé ta:to ya:yo buluké otén bulum lé:si:binam amané.Édém turra du:dopé mosi:la lé:péné kídardé siloké sí:sané otén omé ao: bulu.Aíké agomdé unnoti ma:mílo okkosin unnoti la:mang. 

Anéké luyirnam agomdé lupo:nam agomé.Aíké agom mépaksunamdé agomlok  léríng manggom lupo:nam(First Language)agomdém yogmosunamé.Iskul collagelo luyirsunam odokké pola kinnam agomdé Lédu (secondary language)agomé.Léduké (Secondary language) agomdé léko léko lupo:nam(First language ) agomdém rotpagdo. 

Édílai turnam légapé mibo amo:lopé ager mala gído.Gídagém aíké ané agomém bomla gído.Gíladdokudo aíké agomém mitpansula odokké ao: ommang kídardém mibo agom luyirla gíbodoku.Édé Mising agom odokké Mising réngamsokképé aiman:né ngasotpé idag.Mising Tani: ako Mising agom lukin ma:mílo agomdém lunné ako sika:némpé idag.Émpila ané agomém lugabbomla du:ma:mílo opín ako yokpagdo.Mibo amo:;o du:dogom ané agomém lupénamém mépakpé lagimang.

4.Okum érang du:lod daglod-Tani:é mo:píso turnam mimagém mola turdo.Tani: ako pogo kin-go lotta ka:ma:dapé anéké gíbodag-bonam yelod gílotki aíém kangkinsunado.Ané buluké yebonam  yelod-daglod gélod-bomlod odokké dolod tí:loddokki mo:písém kangkinsudo.Mising anéké gélod bomloddé Mising réngamém kangkinsunané.Ager manggom porikolo gídolo ami: dírbíém ka:yirsula gémíndo.Longékolo édé yelod bomloddém aipé mé:la buluké yekam dakkampé yemín gímínpé idag.Édémpé gémín bommíndolo aíké dírbíém mitpansudo.Aíké gélod bomloddém mépagnamdé aíké réngamém mépaksunamé.

5.Ainé asi among -Mising réngamé Do:nyi pédong,Asi rago lédulo to:dí to:dílokké mimag mola silopé turra dung.Mising du:téng dakténg kídardé a:né Korong ru:yilo bojeya:pé du:dag odokké  taonlokké bojeko mo:té:dag.Ga:ri motoré do:lung ara:do:pé dugala:mang.Sim si:ro kérang kémpéar itokumabo.Émdaggom bojeyang do:lu:lo:pé bédu bédangé supaksin aimang.Bharot migomé new India émdogom Mising do:lunge supaksin old India pé ila dung.

 Mising do:lung kídardé Adi: di:té tokké aying amo:pé  togdolokkéboi asi Korong ru:yilo du:né opínko.Émpila dítag dítaglo pu:mo asi odokké raggo bannam lédulo mimag mola turra du:ng.Silo mélo amo:ng arígé komtila gíkolo odokké aríg ísíngé aimangkolo mibo amo:pé gíla ager asong mola turra du:pé idung.Akke among asi aipé ka:la oddíng du:pagdung.Bulu édé du:té:dok réngam lédulo du:mínna aíké Mising agom odokké dírbí dírlabém mitpansudakku.Mibo dírbí dírlabém ka:yir moyirsudo.Édé dírbí dírlab odokké buluké agomém aipé mé:do.Aso aso:pé Mising dírbí dílabém odokké agomém  mitpansudoku.Buluké ommang otén kídaré Mising yelod daglod kídardém aíké kísapé mé:suma:pé idoku.Inamé Mising réngamlokké mo:té mo:téla gído.

6.Ager lang poriko mala gínam-Mising Tani:é ager légapé odokké porinam légapé Mibo amo:pé silo mélo gílendung.Édé silo méloké adísok gognamé.Asom mimong ara:so agerém odokké mé:líksunam poriko ainé Iskul kole:jém pa:la:mang.Émpila mibo amo:pé gílenpénampé idag.Pori uniné ommangésin silo mélo boje bojeya:la gídung.Asom mimong ara:so kole:jlo si:dém pa:la:mapé idung.Odokki bulu mibo mimongpé gíla poripénampé idag.Bottapé porigela:sin ainé agerém Asom mimong ara:so Agerém pa:mang.Asom mimo:so atí bottané indastri ésin kamang.Émpila mibo amo:pé gípénampé idung.Mising  Tani:é aíké du:té dakténgém mé:la turko bélam síkla  gílenna gíkolo Mising réngamso bottané ngasodété léko léko lendag.Kéígbé ba:nyikopé lukankítung.

 Mibo Tani:lo midang gínam odokké la:nam-Silo mélo Mising Tani:ésin aíké turnam légapé turnam mimagém mimong odokké mibo mimonglo mola dung.Bulu édé du:té:ngdo kangkin tatkinna odokké aipé mé:mínsula gímín la:mínsula dung.Édémpé mibo Tani:lo gímín la:mínsudagém akke aipé mimé milopé asé:la du:dag.Akke aiman ager ger gela mépagmínsudakku.Édémpé Mising omé bojeko ngasodém pa:la dung.Buluké ngasoddém akke kinnígéi la:mang.Mising omé mibo amo:lo ngasodém pa:dag.Bulu olo toloma:pé ila akke okumpé gílangkumapé oddíng du:pakpé idag.Mimé kídarém yamnépé émgela mé:pagnam légapé mibo amo:lo loi loi toi toila du:pénampé idag.Akké ami mimém dugbola mibo amo:loi dunyoklígdag.Sémpiné ngasodém Mising réngam ara:lo kangkí tatkímangai.Silo mélo sémpiné ngasodém Mising ara:lo lendopé ka:pa:dung.Adí du:dakso kébang kídaré mosi:ma:mílo yampo roye boje bojela gíye.